Af
zij altijd tegengehouden. Daarom moet de automobilist in het
westelijk deel van West-Friesland altijd via Alkmaar naar het
zuiden, zoals je in oostelijk WestFriesland altijd eerst richting
Fdoorn moet. En heel Noord-Holland kon eeuwenlang alleen
via Amsterdam en Haarlem naar andere streken. Deze steden
konden indertijd ook niet weten dat, door de enorme toename
van het wegvervoer, zij door hun eigen beleid nu alleen maar
hinderlijke obstakels zijn in de doorstroming van het verkeer.
Met de waterwegen is het niet anders. Het vervoer is van
oudsher altijd over het water gegaan, omdat de onverharde
wegen daarvoor niet geschikt waren. Aangezien Alkmaar
wil dat alle schepen richting de kaasstad gaan, is er in het
verleden van goede doorgaande verbindingen geen sprake.
Eeuwenlang kon je met een schip niet vanuit de ringvaart van
de Heerhugowaard in die van de Schermer komen. Ja, via de
overtoom van Jan Boyes bij Oudorp, maar die is te klein of
hij is stuk. Een goede vaarverbinding naar Hoorn of naar het
zuiden is altijd door Alkmaar tegengehouden. In de tweede helft
van de negentiende eeuw neemt de welvaart toe en daardoor
ook het goederenvervoer over het water. De roep om goede
vaarverbindingen wordt steeds luider.
Het Westfïriese Kanalenplan
Eindelijk verschijnen er dan grootse plannen op papier. De
kaarten zijn gewillig. We zien daarop grote strepen, kriskras door
het Westfriese landschap getekend, van hot naar her, allemaal
grote brede vaarten voor het beroepsvervoer. Het zal bekend
staan als het Westfriese Kanalenplan. Maar eigenlijk komen al
deze goedbedoelde plannen, zoals reeds gezegd, veel te laat.
Doordat de provincie er veel te lang over doet om tot een besluit
te komen, is het inmiddels wel 1930 en de techniek heeft niet
stilgestaan. De automobiel is al enige tijd geleden uitgevonden,
maar begint nu pas goed aan zijn opmars, al is het alleen nog de
Stichting V
Hiitornch 1
Outfiirp
gegoede burgerij die een dergelijk wonder van de techniek kan
aanschaffen. Steeds meer wegen worden verhard of bestraat en
het vervoer per auto over de weg verdringt langzaam maar zeker
het vervoer over het water.
Het Kanalenplan is door de tijd ingehaald. Echter, de logge
ambtelijke molens malen niet alleen traag, maar ze staan ook
niet zo gemakkelijk stil. Het plan ligt er dus en moet dan ook
uitgevoerd worden. Maar tijdens de eerste werkzaamheden
dringt het besef toch door dat de hier gegraven nieuwe kanalen
nutteloos zijn. Daarom is er van al die grootse plannen maar
één uitgevoerd, namelijk het graven van een kanaal vanaf de
Omval bij Alkmaar naar Kolhorn. Dit kanaal volgt de ringvaart
van de Schermer en die van de Heerhugowaard aan de west- en
noordzijde. Daarvoor moest wel de overtoom van Jan Boyes
verdwijnen, evenals de molens bij Oudorp. Door de verbreding
van de ringvaart van de Heerhugowaard werd de buurtschap aan
de Huygendijk bij Oudorp gesloopt. Wat verschijnt is een dure
brede vaart waar nauwelijks gebruik van wordt gemaakt 2.
Werkverschaffing
Je vraagt je af, waarom de plannen dan toch doorgezet werden.
Voor een van de antwoorden citeer ik uit een editie van WFON
uit 1936: "Daarna heeft de Westfriesche Kanaalvereeniging
jarenlang propaganda gemaakt voor de kanalisatie van West
Friesland en daaruit is eindelijk een kanalenplan, ontworpen
door ir. Ringers, ontstaan, dat nu in uitvoering is.
Veel sympathie heeft dit plan van de Westfriezen nog niet
ondervonden en de omstandigheden zijn er nu ook niet naar,
dat er behoefte aan meer verkeersmogelijkheid wordt gevoeld.
Toch hopen wij, dat het geleidelijk zal worden uitgevoerd,
ook als object van werkverschaffing en dat deze kanalen in de
toekomst hun nut zullen bewijzen, evenals zoovele kanalen in
andere deelen des lands dit doen3". Waarvan akte. M
Peter Groot
Bronnen:
1. Een eeuw schipperen, de omstreden kanalisatie van
West-Friesland, door Herman Lambooij.
2. Droge voeten op vrije grond, de geschiedenis van West-Friesland
en Kennemerland in vogelvlucht, door Henk Komen.
3. K. Ruijterman in West-Friesland's Oud en Nieuw,
editie 10, jaargang 1936.
KRONIEK VAN OUDORP JUNI 2010 23
