Ai Slldititig m HiatoriMli 1 Ottilrtrp keizer. Het toneel verplaatste zich dan ook in het laatste decennium van de zestiende eeuw - niet zonder succes - naar de kop van Noord-Holland. West-Friesland, Boerenvrijstaat Karei de Grote wordt geacht aan West-Friesland een bepaalde mate van zelfstandigheid te hebben gegeven, maar een bewijs hiervan in de vorm van bij voorbeeld een oorkonde is tot nu toe niet gevonden. Wel is zeker dat de vroegere bewoners van deze landstreek zich een zekere mate van zelfbestuur hebben toegeëigend, mede door de fysieke gesteldheid van het landschap. Een veldslag op 27 maart 1297 bij Vroonen maakte een eind aan de Boerenvrijstaat. Sinds dat jaar kwam ook een deel van West-Friesland onder rechtstreeks beheer van de Graven van Holland, namelijk het zuidelijke deel van de Geestmerambacht. In dit later door de Staten beheerde gebied ligt onder meer het Westfriese grensplaatsje Oudorp, dat voorbestemd werd om de functie van Nijmegen over te nemen als potentiële vestigingsplaats van de godsdienstvrijheid. Geslaagde aanstelling Bij het naderen van de zeventiende eeuw namen de spanningen in de religieuze wereld meer en meer toe, zo ook in Alkmaar en omstreken. Een van de oorzaken van dit laatste was de opkomst van een vrijzinnige stroming naast het strenge calvinisme. In 1597 kwam vanuit Nijmegen de vrijzinnige predikant Adolphus Venator naar Alkmaar. Venator was opgeleid aan de Theologische Hogeschool in Herborn. Deze school, een paar kilometer verwijderd van het slot in Dillingen, was mede door de Oranjes opgericht. Venator hield zich in Alkmaar behalve met preken ook bezig met het opleiden van predikanten. Zo begon hij in 1603 met de opleiding van een zekere Aris Volkertsz, van beroep scheepsmaker, wonende aan het Verdronkenoord te Alkmaar. Begin 1608 was zijn opleiding voltooid en kwam Aris beschikbaar als predikant. Met steun van de in 1573 door prins Willem van Oranje aangestelde baljuw Simon van Veen van het Geestmerambacht, werd Aris Volkertsz in Oudorp beroepen. Hij werd hiermee de eerste remonstrantse predikant in het calvinistische Holland en Zeeland. De gevolgen hiervan waren niet te overzien. De aanstelling kon niet worden voorkomen noch tenietgedaan. Ook niet door de stadhouder Maurits, want Oudorp lag in het gebied waar de Staten van Holland rechtstreeks de scepter zwaaiden. De kerkelijke provincie probeerde de plaatsing nog te voorkomen door alle predikanten van de classis de zogenaamde formulieren van eenigheid te laten onderschrijven, waarbij zij verklaren zich aan de 'calvinistische' leer te houden. Aris Volkertsz en met hem enkele andere predikanten weigerden echter hun handtekening te zetten en bleven uiteindelijk gewoon in hun functie gehandhaafd. Voor een verder verloop van het conflict en nadere detaillering verwijzen wij u graag naar de eerste drie uitgaven van de Kroniek van Oudorp of naar boeken hierover in het Regionaal Archief. Het vervolg Twee wetenswaardigheden over de godsdienstvrijheid zijn nog het vermelden waard. Zij zijn te vinden in het boekje 'Alkmaar en zijne geschiedenissen, Kroniek van 1600-1813'. Hoewel de godsdienstvrijheid wettelijk in 1855 van kracht werd, lezen wij in deze kroniek het volgende over: De katholieken in Alkmaar 1609 (Een jaar na beroeping van Aris Volkertsz) Henricus Loefhus tot eerste pastoor na de Reformatie aangesteld. Hij had zijn kerk aan de zuydzijde van de Langestraat, genaamd het Blaauwe Paard in Ransdorp, het welke naderhant bij testamente geschreven door notaris Heemskerk op op den 6 November 1645 van Jan Cornelisse Ransdorp is gemaakt ten behoeve van deze gemeynte tot een eygen kerk. Dit huys is daarna verkogt en omtrent hetzelve zijn veel moeyelijkheden opgeresen geweest. N.B. Tijdens het pastoraat van Reinier Coetenburg (1658 1661) is de kerk verplaatst naar het huis De Blauwe Laan in de Langestraat, dat in 1673 werd aangekocht. Het Blauwe Paard werd in 1707 verkocht. In 1730 werd de schuilkerk in de St.Jacobssteeg ingewijd. Over pluriformiteit gesproken: 1773 (Op steenworpafstand van het huis van Aris Volkertsz) Woonden op 't Dronkenoord Zuidzijde naast den anderen ses perzoonen van verschillende kerkgenootschappen, als op de Westhoek van de Zoutsteeg Abram Wasthuyzen, remonstrant, naast hem Jochum Maas, gereformeerd, op die Pieter Smidt, roomsch, op hem Jan Brugge, luthers, door op Floris Lijnslager, mennoniet, die door de Kitsteeg wierd gescheiden van Samuel Emanuel, jood. I Frits Hoeksema De Zandhoek in Alkmaar met het scheepswerfje van Aris Volkertsz 42 KRONIEK VAN OUDORP JUNI 2009

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Kroniek van Oudorp | 2009 | | pagina 42