J.P Geus
Stichting V
HUfirri&dil
Omforp
pachter van een perceeltje vroonland op de Vronergeest onder
Oudorp. In 1568 en 1574 was IJsbrant Dircxsz., alias Brant, in
de Halve Maan pachter van meerdere perceeltjes vroonland op
de Vronergeest. In 1577, 1583 en 1589 werden voor een deel
dezelfde percelen gepacht door Neel IJsbrantsdr. weduwe van
IJsbrant Dircxsz. in de Halve Maen.
De plek waar het huis de Halve Maen moet hebben gestaan
is duidelijk aangegeven op een kaartje dat in 1575 door de
Alkmaarse landmeter Lauris Pietersz. werd gemaakt"' Hij
tekende juist ten noordoosten van de brug een grote halve
maan. Deze aanduiding zal wijzen op het huis de Halve Maen.
De nabij gelegen brug zal in het dagelijks verkeer al spoedig
bekend geworden zijn als de brug bij de Halve Maen of de
Halvemaansbrug. De naamsoorsprong van de brug lijkt hiermee
voldoende bewezen, maar hoe kwam het huis aan die naam?
De Halve Maen een Delftse bierbrouwerij
In de transport- en hypotheekregisters van Koedijk komt in
de periode 1594-1611 meerdere malen een Pieter Jacobsz. van
Dijck uit Alkmaar voor, als biersteker van de Halve Maen. In
1611 blijkt dat dit de Delftse bierbrouwerij van Jacob van der
Dusse betreft. In genoemde periode waren er te Koedijk nabij
de kerk drie herbergen of tapperijen die hun bier van de Halve
Maen betrokken. Het betrof de herberg de Bonte Koe, die toen
aan de Kerkelaan stond, met de daarnaast gelegen tapperij van
Jan Jansz. Gruys en de herberg de WitteValk op de hoek van de
Kerkelaan waar nu het Vergulde Paard gesitueerd' is.
De Koedijkers konden in die tijd hun dorst dus lessen met het
bier van de Delftse Halve Maen. Bovenstaand gegeven doet
veronderstellen dat het huis de Halve Maen te Oudorp ook een
herberg is geweest waar het Delftse bier werd getapt. De ligging
bij de brug, waar alle wegverkeer van Alkmaar naar de Langedijk
moest passeren, was een uitermate geschikte plek voor een
dergelijk bedrijf. De naam de Halve Maen is echter te Oudorp
al rond 1539 in gebruik en het is dus van belang om te weten of
een brouwerij met die naam toen al te Delft heeft bestaan.
Uit een onderzoek in het stadsarchief te Delft bleek dat de
brouwerij De Halve Maen daar al in 1548 werd genoemd. En
inl573 komt Huych Jacobsz. (van der Dussen), brouwer in de
Halve Maen, voor op de lidmatenlijst van de Gereformeerde
Kerk. Hij werd in de Oude Kerk te Delft begraven en zijn
grafsteen is voorzien van het wapen van de familie van der
Dussen, aangevuld met een halve maan. Naast het helmteken
staan in de bovenhoeken van de zerk nog eens twee halve manen.
Het grafschrift luidt:
Sepulture van Huych Jacob Bruyns van der Dussen sterf a.o. 1587
de leste Augusti en Magdalena Pieter Sasboutsd. zijn huisvrouive
sterf a.a. 1565 de eerseptember7
Gezien de sternaren van dit echtpaar is het dus mogelijk dat
Huych Jacobsz in 1539 al als bierbrouwer van de Halve Maen
bekend was. Jacob van der Dussen, die in 1611 eigenaar van de
brouwerij was, zal een nazaat van hem geweest zijn.
Al het vorenstaande maakt aannemelijk dat het huis de Halve
Maen bij de Nieuwe Vaart in Oudorp een herberg is geweest,
die zijn naam ontleende aan de Delftse brouwerij waarvan het
benodigde bier werd betrokken. De brug bij de Halve Maen
werd daardoor de Halvemaansbrug genoemd, welke naam tot op
heden is blijven bestaan. I
Noten
1. G. Boomkamp, Alkmaar en deszelfs geschiedenissen enz.
Rotterdam 1747, pag. 64.
2. A.R.A. Grafelijkheidsrekenkamer Rekeningen inv.nr.
1170 tol. 7v.
3. De Vroonlanden bij AJkmaar 1531-1724 deel I en II,
samengesteld door J.P. Geus.
4. Kaartboekje in het Alkmaarse Stadsarchief inv. nr. 1774 (Zie als
toelichting bij dit boekje het artikel van J. Belonje in Bijdragen
voor de geschiedenis van het Bisdom Haarlem deel 45 (1927),
P'g. 146 e.v.)
5. Regionaal archief Alkmaar. Oud rechterlijk archief Koedijk inv.
nr. 6218 tol. 77,109 en 159.
6. Stadsarchief Delft. Collectie fiches op huisnamen.
7. Grafboek van de Oude Kerk te Delft bewerkt door van
Berensteyn pag. 149 nr. 329.
Noot van de redaktie:
8. Dit gegeven lijkt in tegenspraak met het boek 'Delft, stad met
een vergeten bierhistorie', geschreven door Aad van der Hoeven.
Er wordt daarin tweemaal een brouwerij De Halve Maen
genoemd. In de eerste, geopend in 1571, was Thonis Jansz.
opperbrouwer. De andere was genaamd De Halve Maen Mette
Croon, die bestond tussen 1604 en 1774. De eigenaar van deze
brouwerij was Dirck Adriaensz. van Bleijswijck.
Kroniek van oudorp iuni 2009 17
