Vroone') onder de toren van de Nieuwburg levend
zou zijn begraven. Bewijzen hiervoor zijn er echter
niet...
De hoofdburcht is direct verbonden met de
voorburcht door een ophaalbrug. De afmetingen
van de voorburcht zijn 40 bij 42 meter en die dient
als verblijfplaats voor soldaten en paarden. De
kastelein, de ridder die het slot bewoont
-Floris V heeft niet zelf in het kasteel De
Nieuwburg gewoond- bewaakt met zijn soldaten
het omringende land tegen vijanden en rovers. Ook
spreekt hij er recht namens de graaf.
Zowel kasteel de Nieuwburg als de Middelburg zijn
waarschijnlijk vanaf 1290 daadwerkelijk in gebruik
genomen.
De bewoners van de Nieuwburg
Het kasteel is altijd als heel belangrijk
beschouwd. Er is een tijd geweest, in zijn lange
geschiedenis, dat het kasteel vanwege de grote
kelderruimte onder de Nieuwburg als opslagplaats
heeft gediend van voedselvoorraden (het proviand
voor de militairen).
Belangrijk waren ook de vele bewoners van het
kasteel, zoals hertog Aelbracht van Beieren (rond
1400), de Vlaamse Roeland van Uitkerken (ca.
1425) en baljuw Willem van Brakel (ca. 1460).
Graaf Jan van Egmond is weliswaar eigenaar
geweest van de Nieuwburg, maar hij heeft nooit in
het kasteel gewoond. We zitten nu zo rond 1490.
Dat liet hij over aan (familie van) een bastaard.
Zo gebeurde het dat een zekere Jan Gerritsz naast
baljuw ook kastelein en rentmeester wordt van het
kasteel. Hij pacht de Nieuwburg steeds voor drie
jaren achtereen. Met de baljuw komt natuurlijk ook
zijn familie mee naar het kasteel om er te wonen.
Ondanks het feit dat er jarenlang een behoorlijke
troepenmacht op de Nieuwburg aanwezig is geweest
en dat er zich op het kasteel artillerie bevond, is de
burcht toch enkele malen verwoest.
In mei en juni van 1492 brak er een opstand uit die
bekend is geworden als de opstand van het Kaas- en
Broodvolk. Hierbij heeft een klein leger muitende
soldaten, trekkend van Hoorn naar Alkmaar,
zowel de Middelburg als de Nieuwburg door
brandstichting verwoest. Maar gelukkig konden de
baljuw, zijn gezin en personeel het gebouw na niet al
te lange tijd weer bewonen. Na de dood van baljuw
Jan Gerritsz. volgt zijn zoon Jan Jansz. hem op.
Maar het kasteel is dan al lang het kasteel niet meer,
het is veranderd in een puinhoop. Dat gebeurde in
1517.
De zogenaamde Gelderse Friezen, de 'Zwarte Hoop'
kwamen en vielen Alkmaar aan en plunderden
de stad. Hierbij bleven de kastelen Nieuwburg en
Middelburg niet gespaard. Ook hier deden branden
hun verwoestende werking. Beide burchten zijn
hierna jarenlang als puinhopen blijven liggen. Jan
Jansz. overleed in 1555 en ligt begraven in de Grote
Kerk van Alkmaar.
Anno 2007
In het poldergebied rond Oudorp herinnert
nog weinig aan die roemruchte tijd van de graven
en hun strijd tegen de Friezen. De burchten zijn
verdwenen, de Oudorper Polder is landelijk,
waterrijk, een gebied met dijkjes, rietoevers en
molens voor vogels, planten en bloemen en voor
wandelaars. Die zien nog de plaatsen waar de
dwangburchten de Middelburg en de Nieuwburg
ooit hebben gestaan. Kasteel de Nieuwburg heeft
het bijna 250 jaar volgehouden. Tot 1517, toen is
de burcht verwoest door de Friezen.
Dit gebeurde onder leiding van de beruchte Grote
Pier. Kennelijk was de verwoesting zo grondig dat
de Nieuwburg hierna nooit meer is opgebouwd.
De stenen van de ruïne zijn voor allerhande
De Nieuwburg, zoals de burcht er vermoedelijk heeft
uitgezien.
bouwwerken in Alkmaar gebruikt (o.a. voor de
bouw van een stal aan de Kanaalkade
-later Handelskade- en voor enkele huizen) en vast
en zeker ook voor de versteviging van de muur
om de stad. Dit gebeurde in eerste instantie ter
verdediging tegen de Friezen en later natuurlijk
tegen de Spanjaarden. De resten van de ruïne die
hierna overbleef zijn nog blijven staan en waren
zichtbaar tot in de 18e eeuw. Dan is het over, ook de
laatste stenen verdwijnen. Maar wat niet verdwijnt,
zijn de funderingen. Het duurt tot het jaar 1972
dat de gemeente Alkmaar besluit die funderingen
van de Nieuwburg bloot te leggen. En in 1999 zijn
door bestrating in de vorm van de muren zoals die
er ooit hebben gestaan het ooit zo machtige kasteel
zichtbaar gemaakt.
Freek van der Veen
Kroniek van Oudorp
2007
36
?2it0M
fy&ZRtrf-
