Hoe een molen gered werd door de oorlog
De Ambachtsmolen draait weer. Wanneer het weer gunstig is laten molenaar Han
Kuijper en partner Ellen Bijman de wieken van de uit 1632 stammende molen
ronddraaien en wanen geboren en getogen Oudorpers zich een halve eeuw terug in de
tijd. De Ambachtsmolen is de enige overgebleven molen uit de rij van de vier molens
'achter Oudorp'. Eerdere bewoners waren de familie Bijpost zo'n 35 jaar) en de
familie Kiefteburg (25 jaar). De molen wordt momenteel gerenoveerd en meerdere
mensen en instanties zijn druk bezig met het onderzoek naar de historie van de
Ambachtsmolen.
De taak van de strijkmolens achter Oudorp was
de Raaksmaatsboezem, de boezem die Groot
Geestmerambacht omringde, te ontlasten door
het overtollige water de Schermerboezem in te
pompen. Een strijkmolen is een molen die van
boezem naar boezem maalt, met weinig opvoer-
hoogte. Deze molens streken als het ware de
wateren glad, vandaar de naam.
De bedijkers van de polder zagen dar na de
droogmaking van de Heerhu go waard in 1628
ringslotcn en boezems overvol raakten. Zij
besloten in 1629 vier molens te bouwen aan de
Hoornse Vaart. Vervolgens verhoogde men bet
waterpeil. Dit leidde tot grote onenigheid met
de beheerder, het Geestmerambacht. Om van al
het water en de protesten af te komen besloot
men in 1632 vier extra molens te bouwen: twee
aan de Hoornse Vaart en twee achter Oudorp.
Zowel het Geestmerambacht als Heerhugo-
waard betaalden voor de bouw van twee molens.
Deze klus werd gegund aan Claes Cornelisz
Rietvelt. Drie van de vier molens zijn nog voor
het begin van de Tweede Wereldoorlog ontta
keld. De Ambachtsmolen bleef gespaard omdat
deze nog bewoond werd. Het schijnt zelfs dat
Duitse bezetters tijdens de oorlog er hun intrek
hebben genomen.
Sinds 1941 heeft de molen geen bemalingsfunc
tie meer. In dat jaar werden de boezem pijlen
gelijkgelegd. Deze beslissing werd genomen
om het vervoer via water te vergemakkelijken.
Zo kwam er een einde aan de drie eeuwen
lange waterbeheersing op windkracht van de
Ambachtsmolen. Daarnaast werd, door een
fout van werklui, de vijzel vernield. De Am
bachtsmolen was de belangrijkste uit de rij van
vier. Deze stond bekend als de Admiraalsmolen
(AmmeraaT), oftewel de seinmolen. De Am
bachtsmolen bepaalde wanneer er uitgeslagen
werd. Dit gebeurde overdag met een vlag en
's nachts met een seinlamp en gaf de zeilvoering
aan voor de andere molens.
Momenteel wordt de Ambachtsmolen geres
taureerd. Het besluit tot restauratie is genomen
door de Molenstichting, sinds 2000 eigenaar'
van de molen. Daarvoor was de molen in bezit
van de provincie. Door de jaren heen hebben
flink wat veranderingen plaatsgevonden aan
het uiterlijk van de molen. Cornelisz Rietvelt
bouwde vier schepradmolens, maar rond 1850
werd besloten de raden te vervangen voor
vijzels. Deze hebben een grotere capaciteit en
vergroten de woonruimte binnen de molen. De
Ambachtsmolen moet over een jaar van binnen
en buiten weer helemaal in de oorspronkelijke
vorm zijn teruggekeerd.
Fabian Bijman
Kroniek van Oudorp
2006
31
De Ambachtsmolen
