Toen de nood van het Spaanse beleg hoog opge lopen was, liet de baljuw op advies van de prins de droogmakerijen in zijn gebied bij Alkmaar onder water zetten. De Spanjaarden werden zo gedwongen tot de aftocht. Het luidde het begin in van de bevrijding van het Spaanse gezag in ons land, de eerste doelstelling van de prins. Dezelfde baljuw, Simon van Veen, heeft 35 jaar later ook de tweede doelstelling van de prins gestalte gegeven. Iti 1608 stelde hij Aris Volkertsz, een in Alkmaar opgeleide en aan het Verdronkenoord wonende predikant, aan in de sinds 1573 protestantse kerk van Oudorp. Aris werd hiermee de eerste 'remonstrant' in het calvinistische Holland en Zeeland. Het gevolg hiervan was een diepgaand conflict met vergaan de consequenties. De belangrijkste was dat Aris Volkertsz, zowel met steun van de Alkmaarse stadsregering als van de Staten van Holland en Westfriesland niet alleen in Oudorp, maar dat hij tevens zijn ambt mocht uitoefenen in de nabijgelegen dorpen en... zelfs in Alkmaar. Want waar Jan Arentz bij de synode in Embden in 1571 al bevreesd voor was gebeurde ook daadwerkelijk: de scheuring werd een feit. In augustus 1610 moesten de gereformeerde predi kanten hun plaats alsraan aan de remonstranten, zo ook in Alkmaar. Wel werd de Alkmaarse gereformeerden de gelegenheid geboden In het kerkje van het nabijgelegen grensdorpje Koedijk een eigen dienst te verzorgen. Deze .situatie zou duren tot 1619. In dat jaar werd op de synode van Dordrecht een en ander weer teruggedraaid. Maar er was intussen wel iets veranderd: het gedoogbeleid had door dit proces baar intrede gedaan. Men kan dan ook eerder spreken van een kleuring. Want na 1619 konden -naast de remonstranten- ook andere geloofsrichtingen zich in toenemende mate openlijker manifeste ren en kleur geven aan het geloofsfirmament. Het zou te ver voeren de verdere consequenties hier in detail te vermelden. De vermaarde theoloog prof. dr. Hendrik us Berkhof heeft dit in een enkele zin kort en bondig samengevat: 'Het evenwicht van theocratie en tolerantie, waarop ons land sinds de dagen van Willem van Oranje aangelegd was, is goeddeels de vrucht van het remonstrantse conflict'. Het was deze status quo die na 1619 een klimaat mogelijk maakte zodanig dat ook andere geloofsrichtin gen zich nu konden structureren, organiseren en -zij het aanvankelijk in het verborgene- hun diensten konden houden. Nadat in 1796 de scheiding tussen kerk en staat zijn beslag kreeg werd de sfeer nog meer ontspannen en was de stap naar volledige godsdienstvrijheid via de grondwet in 1848 relatief eenvoudig te realise ren. Dit was in grote lijnen het verhaal van de predikant Aris Volkertsz. Hij maakte zich sterk om de, in 1571 door de Staten vastgestelde en Kroniek van Oudorp 2006 17 Huis met de koppl door Hf kerk

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Kroniek van Oudorp | 2006 | | pagina 16