wyzen verbonden zyn"
Adriaan als islamkenner
Liefdesdichter en huwelijk
9
I
IB:
isteling van
oeding van
ge aan Adri-
1700 werd hij daar benoemd. Hij toog wel
gemoed naar Utrecht en ving zijn ambt aan
op 1 februari 1701 met de redevoering Ora
tio pro lingua persica et Cognatis literis orien-
talibus (ter aanprijzing van de Perzische taal
en de verwante Oosterse Letteren). In zijn
inaugurale rede benadrukte Adriaan het
belang van de studie van het Perzisch. Re-
land meende dat Hebreeuws de oorsprong
van de taal was en daarom de Oosterse ta
len de studie van het Oude Testament kon
verhelderen.
Hij bestudeerde ook de talen van Japan,
China en Zuidoost-Azië die hij in verband
bracht met de Amerikaanse indianentalen.
Zijn studies bundelde hij in zijn Dissertatio-
num miscellaneatum partes tres [Drie delen
gemengde verhandelingen 1706-1708].
Zeker, Adriaan Relandus was een gelovig
protestant. Tegelijkertijd wilde hij ook een
wetenschapper zijn, voor wie het zoeken
naar waarheid een bijna heilige opdracht
was. Ook als dit betekende dat hij, in te
genstelling tot veel van zijn tijdgenoten,
ill!
d hem een
de Ooster-
i in Westfa-
tot het Huis
?nde ziekte
eld hem in
\msterdam.
?t mee met
m Portland,
9 werd hem
ichap in de
ouden, een
:e leerstoel.
in septem-
ig De incre-
t hoe seculo,
kiemkracht,
a te denken
oratie toont
kenner van
ancis Bacon,
zartes.
i Harderwijk
d van het be-
?n der bewys-
?t de hevigste
e eeuwe lang
waer toe hy
en willende
aen geene leering alleen de eenige sekte van geboren. Adriana zou al in 1707 komen te
overlijden. Als nakomertje kwam in 1716
hun zoon Johannes Hubartus ter wereld.
In zijn jonge jaren ontpopte Adriaan zich
als liefdesdichter door Galatea te schrijven,
een Latijns gedicht van 132 regels, dat ver
haalt over Galaté die zijn gelukkige gelief
de per schip naar het buitenland ziet ver
trekken, maar omkomt bij een schipbreuk.
Zijn beroemdste werk op het gebied van
Latijnse dichtkunst. Viel het in de periode kunnen bestrijden door verkondiging
dat Adriaan zich op het liefdespad begaf? het evangelie onder de moslims.
Het lijkt erop, want in 1702 huwde hij met
Johanna Catharina Teelinck (1682-1744). Zij
was de dochter van de oud-burgemeester
van Zierikzee, mr. Johan justusz. Teelinck
(1643-1689) en Maria rochusd. Hoffer
(1646-1720). In 1703 en 1705 werden resp.
dochters Catharina-Elisabeth en Adriana
BB
Hij was daarom verheugd dat hij, op aan
beveling van Bentinck en de koning, de
Gelderse Hogeschool kon verlaten om
hoogleraar te worden in de Oosterse talen In 1705 werd Adriaans belangrijkste werk
en oudheden in Utrecht. Op 4 november gepubliceerd De religione mohammedica,
over de mohammedaanse godsdienst. Als
een van de eerste wetenschappers in het
Westen gaf hij hierin een zo objectieve mo
gelijke beschrijving van de islam doormid
del van een Latijnse vertaling van een Ara
bisch bron. In het tweede deel ontwarde
hij allerlei misvattingen en vooroordelen
over de islam van die tijd. In dit deel was
ook een uitvouwbare gravure opgenomen
die een beeld gaf van het binnenplein van
de Grote Moskee te Mekka. Het was voor
het eerst dat een correct beeld van de Gro
te Moskee met de Ka'aba in Europa werd
getoond. Reland had deze bemachtigd via
collega Michael Eneman uit Uppsala (Zwe
den), die een tekening had gekregen van
een moslim. Mekka met zijn moskee, was
en is ontoegankelijk voor niet-moslims.
Een van die vooroordelen over de islam
was de veronderstelling dan moslims dom
waren. Reland wees in zijn werk over de
mohammedaanse godsdienst op hun
hoogstaande literatuur en pleitte voor een
wetenschappelijker aanpak door hun lite
raire werken te lezen en daarover discus
sies aan te gaan. Hij was bepaald geen ver
dediger van de islam, maar meende met
de kennis ervan doeltreffend de islam te
van
HF
Ln?
lö
K*
kJ *1
t
1?
T
I
X I •-
N D.
lerfche
