Foute Kranten
Bijltjesdag
Commissie van perszuivering
1
24
I
I
ft
Met de bevrijding brak voor veel mensen
en bedrijvende zgn. 'bijltjesdag' aan. Vijf
jaar opgekropte frustratie uitte zich in ge
drag waarvoor men zich later wellicht nog
eens achter de oren zal hebben gekrabd.
Er kwamen rechtszaken waarbij collabora
teurs werden berecht en een bonnenstel
sel werd van kracht om de schaarste aan
bijna alles in goede banen te leiden. Goed
Uit oude kranten valt een schat aan informatie te halen. Ondergetekende heeft dat al eens
eerder gememoreerd. In ons verspreidingsgebied zijn er best veel krantentitels gedigitali
seerd, en vallen er alleen gaten doordat de krant (tijdelijk) ophield te bestaan of door de
Tweede Wereldoorlog. Titels die verschenen tussen (eind) 1942 en 1945 werden eigenlijk per
definitie als 'fout' gezien. Een mooi (of niet zo mooi) voorbeeld van hoe het mis kan gaan, is
'De krant van wakker Nederland', De Telegraaf.
Met advertenties als deze was het duidelijk
waar de loyaliteit van een krant lag
bewijs dat letterlijk zwart op wit stond.
Er werd geprobeerd een onderscheid te
maken tussen de redactie (mensen die al
leen het hoofd boven water probeerden te
houden), en de hoofdredactie, de eindver
antwoordelijke voor de krant die uitkwam.
Na de bevrijding werd dit besluit uitge
voerd door het militair gezag, en later
overgenomen door Binnenlandse Zaken.
In oktober 1945 werd de zgn. Persraad ge
ïnstalleerd, die tot taak had de regering te
adviseren over het herverschijnen van bla
den, het opleggen van verschijningsver
boden, en het eventueel benoemen van
O®
of fout was een belangrijk onderwerp in
die dagen, en zo kreeg ook al snel na de
oorlog de Commissie van Perszuivering
haar beslag. Onderzocht werd in welke
mate een krantzich niet vaderlandslievend
had opgesteld. Vaak lag dit er duimendik
bovenop. Ontkennen was zinloos, immers,
het gepubliceerde was onomstotelijk
Als een soort voorschotje op de bevrijding
kondigde de regering in Londen al in sep
tember 1944 een tijdelijk
persverbod uit. Dit hield
in dat in (toekomstig)
bevrijd gebied zonder
toestemming van een
Perscommissie geen en
kele krant en geen enkel
tijdschrift mocht ver
schijnen. Een uitzonde
ring werd gemaakt voor
alle bladen die vóór I ja
nuari 1943 hun verschij
ning hadden gestaakt
of die bijvoorbeeld een
voortzetting van illegale bladen waren.
Mm
O
9
tl
-t -
1
jr!'
r.
,1.-11
MÉ
1H7.' Ef r
I Lr
K*
l
r-»
I j JC
T.
1 -• "4
,rV. -Vl
4
MET DU1TSCHLAN
EEN
o
i
I
IT t c
IIR
1 x'
VOOn
VRIJ NEDERLAND
Bi
rl
I
I
