Particulier bedrijf ontstaan uit een erfenis
4
s
Het was vroeger voorwaar ruig volk tus
sen Purmerend en De Rijp, Graft en hoe de
dorpen ginds nog meer mogen heten; nu
zetelt er een geslacht van rustige landbou
wers. Maar de herinneringen aan de vroe
gere zeevaart zijn er nog vele - zelf in de
popperige gasfabriek van het dorp De Rijp
het is helemaal een wonderlijke gasfabriek
daar. Een fabriek met een oud en bizar ver
haal zoals er weinige zullen zijn in de ar
chieven van een industrie, welke zo nauw
verweven is met de opkomst der moderne
energie winning, een verhaal waaruit blijkt
dat onder die stijfhoofdige reders een was
die verder keek dan zijn neus lang was de
naam van deze Jan Boon junior heeft nog
altijd klank in deze contreien en de reden
daartoe wil dit artikel onthullen.
De was wappert aan de lijn, gespannen van
het gashoudertje, recht over het bleekveld
naar het scheefhangende toegangshek tot
de domeinen van de Rijper gasfabriek.
Een ongewone 'move' van de redactie. Kees de Gooijer maakte ons attent op dit onderstaand
artikel. Al eens verschenen in de IJmuider Courant van 26 augustus 1950. Zomaar klakkeloos
zo'n artikel overnemen is er - in het licht van auteursrecht - heden ten dage niet meer bij. De
IJmuider Courant van toen is echter een heel andere dan de huidige. In krantenland is veel
gebeurd en deze krant zit tegenwoordig onder de vleugels van de Telegraaf Media Groep.
Ook hadden we de pech dat de auteur destijds het stuk alleen met zijn initialen -J.F.- heeft
ondertekend. Zoeken naar de bekende speld in een hooiberg dus. De redactie heeft - om een
hoop gedonder vóór te zijn - wel contact gezocht met huidig adjunct hoofdredacteur Gerben
van 't Hek, en deze heeft toestemming tot plaatsing verleend. Waarvoor onze hartelijke dank!
Voor de oven staat de fabrieks-opzichter
Rot, baas over vijf mensen en het kleinste
gasbedrijfje van Noord-Holland. Baas ook
over de enige gasfabriek in deze provincie,
die particulier eigendom is. Rot begon hier
in 1903 als veertienjarige knaap, zodat hij
overeen paar jaarzijn gouden jubileum zal
gaan vieren. Zijn eerste verdienste beliep
twee kwartjes per werkdag en sindsdien
heeft hij de geschiedenis van de Rijper
gasfabriek verder helpen schrijven een his
torie, beginnend op het moment dat Jan
Boon Junior op 31 maart 1847 als lidmaat
van de Doopsgezinde gemeente overleed
en een legaat van tweeduizend gulden
aan de Diaconie der Hervormde gemeente
Dof zucht de exhauster van het bedrijf om
de kostelijke brandstof in de ondergrond
se buizen te stuwen. Wat niet meevalt voor
een machien dat sinds het begin dezer
eeuw zijn vliegwiel heeft laten wentelen.
In het malse land bezijden Purmerend, waar de lange lijnen der polderwegen naar een groe
ne oneindigheid wijzen en de dorpen nauwelijks de verre vlakte kunnen onderbreken; in dat
land van propere meidjes en schone koeien tegen de polderdijken, zijn een paar buurtschap
pen in de klei gelegd wier bewoners in vroeger eeuwen de walvisvaarders en de haringbuizen
bevolkten. Daar kwamen de Leeghwaters vandaan, die de molens lieten malen en de dijken
legde om de meren droog te maken. Dat waren de vechters tegen de conservatieve reders,
wier eigenbelang hen een felle maar verloren voor hun viswater ingaf.
MM®
Whig
■I
b
b
£1
'i
XI'
ft
/M
r
Ar f
4
K
In De Rijp werkt gasfabriekje voor de liefdadigheid
r
L
