Noodklok over de Eilandspolder?
De vrees van dijkgraaf De Boer voor uit
breiding van de overstroming was zeker
terecht. Al in de ochtend van 14 januari
bereikte de door de dijkbreuken naar bin
nen kolkende zee de ringvaart van de Pur
mer. Een ooggetuige zag hoe 'geweldige
watermassa's' richting Kwadijk stroomden.
Later die dag liep het zeewater het Noord
hollands Kanaal in en in de middag van
zondag 16 januari kwam het tot het dijkje
langs de oostelijke oever van de Zaan. De
ringvaart van de Purmer, het Noordhol-
landsch Kanaal en de Zaan maakten deel
uit van de Schermerboezem, de grote
Noord-Hollandse waterberging. Het kon
zich via de vaarten en kanalen
van dit watersysteem gemakke
lijk verder verspreiden tot Den
Helder toe. Voor de polders op
het oude land met hun lage en
slappe ringdijkjes - inclusief de
Eilandspolder - dreigde dan ook
groot gevaar. Tijdens de voorlaat
ste watersnood van 1825 was op
deze manier de hele westzijde
van de Zaanstreek met de stad
Zaandam en alle daar gelegen
grote dorpen als Zaandijk, Wor-
merveer en Krommenie blank ko
men te staan.
Om het onheil te bezweren wer
den snel de schutsluis in het
Noordhollandsch Kanaal te Pur
merend en de ringvaart van de
Purmer afgedamd. Maar er moest
meer gebeuren om de overstro
ming onder controle te krijgen.
De dijkjes langs rand van het
blank staande Waterland waren te laag en
te zwak om het met eb en vloed dalende
en stijgende water te keren. Onder leiding
van Provinciale Waterstaat werd daarom
begonnen met de aanleg van een grote
noodwaterkering. De dijkjes vanaf Zaan
dam langs de Zaan, Wijde Wormer, Nek,
Purmerend en rond de Purmer tot de Zui
derzee bij Edam werden snel verhoogd
met kistdammen. Die bestonden uit twee
schotten van planken gestut door paaltjes
op de kruin van de dijken. De ruimte tus
sen de schotten werd gevuld met zand of
aarde. De mobilisatie van het leger vorm
de hierbij een geluk bij een ongeluk. De
forten van de Stelling van Amsterdam wa
ren volledig bezet en op zondagavond 16
januari marcheerden bijvoorbeeld de sol
daten van fort Spijkerboor af naar de be
dreigde ringdijk van de Wijde Wormer. Het
warme eten lieten ze dampend op tafel
achter. Na vier uur lopen was het meteen
<J/S
y/yy/
y
5 o! date
or op mars naar de Wijde Wor-
hard aanpakken geblazen, zandzakken
vullen, sjouwen en neerleggen, terwijl het
water steeds hoger steeg langs het lage
ringdijkje van de Wijde Wormer ten oosten
van 't Kalf.
8
v;
m
