Zuivelfabriek "De Nieuwe Beemster"
Omstreeks 1886 werd in Alkmaar de Condensed Milk Company of Holland opgericht. Dit was
de officiële naam, maar in de wandeling werd deze fabriek veelal de 'DEKA' genoemd. Aan
het hoofd hiervan stond de toonaangevende familie De Kadtwaarmee ook meteen de naam
DEKA wordt verklaard: DE KAdt (staat los van de supermarktketen die we vandaag de dag
kennen). De DEKA had twee filialen: één in Heerhugowaard, en één in De Rijpaan de Tuin-
buurt nr. 402. De Rijper volksmond had een eigen naam voor de fabriek: 'De Karno'.
Dit artikel gaat verder in op de oorsprong van deze naamde geschiedenis van de fabriek en
de uiteindelijke omvorming tot woonwinkel.
In mijn herinnering werd daar DEKA kof
fieroom in tubes gemaakt, in de tijd van
directeur Pleun Middelkoop. Het logo op
de wikkel van de tubes werd voorname
lijk gevormd door het woord 'DEKA' en
een afbeelding van een koeienkop. Ik heb
het hier over de periode eind veertiger,
begin vijftiger jaren van de vorige eeuw.
Beneden was de productieafdeling, bo
ven de woning en het kantoor. Waar zich
nu voordeur en winkel bevindt, was een
inpandige hal met een steile, stenen trap
die naar de voordeur van het kantoor
en de bovenwoning leidde. Boven in de
kamer(s) zaten ramen die gevat waren in
ijzeren profielen, op hun plaats gehouden
met stopverf. Niet bepaald ideaal
In de winter barstte menig glas door het
grote temperatuurverschil tussen binnen
en buiten. Maar de vrouw des huizes, Trijn
tje Middelkoop-Kouwenberg, lag daar niet
wakker van.
Achter het pand stonden bakken van be
ton waarin de mislukte productie lag op
geslagen. De tubes waren gemaakt van
aluminium, en veelal nog gedeeltelijk ge
vuld met room. Voor de jeugd betekende
dat lekker op elkaar richten of de tube op
de grond leggen en met de klomp stam
pen om te kijken wie het goedje het verste
weg kon laten spuiten. Net zolang totdat
je werd weggestuurd.
Waarom 'De Karno'?
Hoewel op de noordgevel in ijzeren let
ters duidelijk de naam "De Nieuwe Beem
ster" was te lezen, werd, zoals gezegd in
de inleiding, de fabriek door de Rijper
volksmond meestal 'De Karno' genoemd.
Dit woord zou in relatie kunnen staan met
het werkwoord karnen. Daarbij
valt te denken aan de karnton, waarmee
de link naar een melkfabriek gauw gelegd
is. In De Rijp waren bijnamen bijzonder
populair om iets of iemand snel te kun
nen plaatsen. De oorspronkelijke naam,
"De Nieuwe Beemster", zou wellicht veel te
lang zijn geweest en daarom zou voor de
bijnaam zijn gekozen. Bovendien doet zich
de vraag voor wanneer die benaming was
ontstaan. Ook enkele oud-werknemers cq.
DEKA TUBEROOM
(GERUIMEN TIJD HOUDBAAR)
35
