Het was de taak van de volgende molenaar
om er voor te zorgen dat zijn seinontvan-
ger het ook had gezien, dus kon deze ook
op pad om controleren of het sein gezien
was. Best bewerkelijk dus, maar ja...sein-
molen zijn leverde dan ook geld op.
De dood van Pieter Leegwater, in 1962,
maakte dat zijn vrouw Guurtje Leegwater-
Turkstra het roer in 'seinenland' overnam.
Vanuit het Hoogheemraadschap werd een
enkele wenkbrauw gefronst, maar toen de
kinderen beloofden moeder Leegwater bij
te staan, werd het goed bevonden. Ze was
toen al voorbij de pensioengerechtigde
leeftijd, maar dat vormde voor haar geen
beletsel voor om met'straffe hand'te rege
ren. Zo kon er uit een omliggende polder
een verzoek komen om het malen te her
vatten omdat het water daar in de huizen
stond. Het algemeen belang kon natuur
lijk nooit onderschikt zijn aan dat van één
polder, dus werden zulke verzoeken altijd
vriendelijk van de hand gewezen.
Ondergetekende heeft voor dit artikel me
vrouw Geertje Kuijk- Leegwater geïnter
viewd. De 92-jarige dochter van Pieter en
Guurtje Leegwater is woonachtig in Z.O.
Beemster, en nog kraakhelder. Ze kon zich,
ondanks het feit dat ze al 68 jaar de Starn-
meer uit was, nog precies herinneren hoe
het er toen aan toeging. Zo vertelde ze: TVs
het 'peil' was, hesen we de vlag. Deze zat aan
een bommel(1) en werd omhoog gehesen via
de rail aan de zijkant. Als hij wapperde moest
iedereen binnen een half uur stoppen met
malen. Maar lang niet alle molenaars deden
dat. Er waren er die zich eerst nog een tijdje
van de domme hielden, omdat ze de boeren
in hun polder wilden matsen. In Edam zat
controleur Schuitemaker. Hij reed met een
autootje in de rondte om te
controleren of iedereen wel ge
hoor gaf aan het sein. Zo niet
dan kreeg je een behoorlijke
boete.
Op mijn vraag hoe het seinen
ging als het donker was, ver
telde ze: "Eerst ging het met
een grote kaars, en later met
een petrolielampdie ook met
de dommel omhoog ging. Dat
was nog een heel gedoe, want
als die lamp niet meteen goed
ging branden en loefde, dan
werd het glas zwart en zagen
ze het sein evengoed nog niet..".
Het einde van het stelsel
De opkomst van de telefoon, later in de
jaren zestig, bleek voor'Het Schap'geen re
den het roer om te gooien. De argumenten
om het niet te doen, waren niet bepaald
sterk: zo kon een machinist 'in gesprek zijn'
of konden 'telefoonlijnen onklaar raken
door calamiteiten of sabotage'. Zoals ik al
zei: niet echt overtuigend, maar er was nie
mand die er verandering in kon brengen.
Uiteindelijk kon alleen de tijd dat doen; het
stelsel werd er genadeloos door ingehaald.
In 1966/67 werd het boezemgemaal bij
Het echtpaar Leegwater hijsfde vlag, jaren vijftig
22
