DE FAMILIE GEERKE, EEN VERHAAL VAN UITERSTEN.
Zowel in De Rijp als in Schermerhorn hebben Geerke's handel gedreven. Ze traden in beide
dorpen op als grutter en handelaar/winkelier in koloniale waren. Het is wel een poos geleden,
maar oude Rijpers, en misschien ook wel Grafters, kunnen zich maar al te goed Jo Geerke,
alias 'Kokende snert', herinneren. Een zonderlinge man, die als een kluizenaar in de voorma
lige grutterswinkel op het Oosteinde 17 woonde. Het pand waarin hij huisde, en waarvan de
etalages met gordijnen/vitrage waren afgesloten, zag er verlopen uit. Kenmerkend was zijn
gestalte, staande in de winkeldeuropeningvan waaruit hij de voorbijgangers gadesloeg.
Lopend naar een winkel kon hij je blazend en puffend passeren, waaraan hij dan ook zijn
bijnaam had te danken. Het is opmerkelijk uit welk uitzonderlijk nestJo voortsproot, waard
om eens naar voren te halen. Er bestaat een uitgebreide genealogie over deze familie, waarin
De uitwaaiering grenzeloos tot uiting komt. In dit verhaal beperken we ons tot het plaatselijk
gebeuren met enkele uitstapjes naar elders.
Geerke
De familienaam is on-Nederlands en oor
spronkelijk ook afkomstig uit het noorden
van Duitsland en Polen, het vroegere Prui
sen. De achternaam Geerke komt ook als
voornaam voor in de Noordelijke provin
cies. In het zuiden wordt de naam gebruikt
als verbastering van de oude oppervlakte-
maat'geers'. In Druten (Puiflijk) is een basis
school daarom 't Geerke genoemd, maar
ook in Den Bosch is een zorginstelling,
apotheek en wijk zo genoemd. De namen
Geerke(n), Gerke(n), Gerke, Gerkes e.d. ko
men nog steeds in de genoemde Duitse en
Poolse gebieden voor. Uit de zeventiende
eeuwse VOC-soldijboeken duiken deze na
men veelvuldig op, en komen, vrijwel zon
der uitzondering, uit genoemde gebieden.
De hier omschreven familie vormt daarop
geen uitzondering.
Er zijn enkele 'nesten' waar deze familie
naam in Nederland opduikt. In de Zaans
treek, Zeeland, Den Haag, Rotterdam en
Breda. Onderhavige familie stamt uit de
laatstgenoemde plaats. Dat ze van Duitse
afkomst waren, bleek ook door de aanna
me van voornamen. In Duitsland was en is
het vaak de gewoonte dat de tweede voor
naam als roepnaam werd/wordt gebruikt.
Het botste met het Nederlandse gebruik
waardoor inschrijvingen in de registers
niet eensluidend werden. Wisselend wer
den de eerste en tweede naam of de twee
namen verwisseld gebruikt. Opmerkelijk
zijn de streng-e vernoemingen van Johan
Hendrik en in mindere mate van Anthony
Pi eter.
Wat de naam betreft, meent het Meer-
tens Instituut dat Geerke(n) een patro-
niem is, dus afgeleid van een de voornaam
Geerke(n). Op grond van volkstelling, tel
den zij in 1947 en 2007 dat er respectieve
lijk negen en zes personen waren die de
achternaam Geerke droegen. In 1947 in
Gelderland drie, in Noord-Holland vier, in
Zuid-Holland één en hetzelfde aantal in
Utrecht. Veel Geerke's emigreerden naar
de Verenigde Staten, waar in Baltimore
(Maryland) tientallen immigranten met
deze achternaam worden geteld.
Zoals eerder vermeld, zijn de vernoemin
gen binnen de familie Geerke kenmerkend
door hun zeer strenge doorvoering. De
eerst bekende Geerke in Breda heette Jo
han Hendrik, en acht generaties verder
3
