L
'J.&L
CLcvf-
i/i cX? eld
AaJ. clt-t^u
feutü
^7- UcdhultA.
UtrKyJUU.^'/^ Isrt cIlJCcl-.
t-, ^Or> &Ï--1d4z~i Slu ayd-
k djUclCZyx^^r,
Ook op de Keizerstraatwas het niet best
Als laatste geeft het huisnummeron
derzoek van dhr. Brunsting ook nog enig
houvast. Op de afbeelding op de vorige
bladzijde staat in een van de vakjes 'wijk
nr.'; in dit geval is dit gewoon het huisnum
mer. Daaronder de nummers 221 t/m 22id,
waarvan de inspecteur heeft opgeschre
ven dat deze aan de Kerkstraat lagen. Het
huisnummeronderzoek laat zien dat een in
1905 aangelegd register, in 1909 (al weer)
werd gewijzigd. De bovengenoemde huis
nummers in de Kerkstraat waren in 1909 a
vervallen vanwege afbraak. Wederom een
goede indicatie, die mij tot de slotsom laat
komen dat dit rapport waarschijnlijk is op
gesteld tussen 1903 en 1909.
Over de situatie bij de toenmalige bewoners
van Westeinde 4 (nu het dubbele woonhuis
van Mart Al) blaast hij ook niet bepaald de
loftrompet: 'De vooroverhellende voormuur
wordt gevaarlijk; geen privaat; een zeldzaam
rommelig en slordig gezin' En wat dacht
u van deze? Dit gaat over Zuideinde 436
(waarschijnlijk nr. 35 in deze tijd). Er staat:
'Bewoond door P. Ridder. Een kleine woning
van 14 3A mz oppervlakte. Ze is niet meer dan
een schuur, een hutje dat door den eigenaar,
geen vakman, zeiven is gebouwd. De week-
huur van dit krot is dan ook geschat op slechts
io cts. De ramen zijn vast, geen zolder, geen
privaat; een regenton van slechts 400 liter.
En zo gaat het nog een tijdje door.
In 1909 staan er ruim 400 woningen in De
Rijp en 77 woningen daarvan komen er voor
in het rapport. Eerlijkheidshalve moet daar
wel bij opgemerkt worden dat de wonin
gen in de beide kloosters (aan de Kralinger-
en St. Jacobsbuurt) individueel zijn geteld.
Maar of dat het minder erg maakt..?
Het is gewoon ongekend in welke armoede
er gewoond werd. Zelfs de inspecteur, die
m.i. al het een en ander was tegengeko
men, kwam soms superlatieven te kort.
Wat nog het meeste opvalt is dat er bijna
nergens een 'privaat' (mooi woord voor wc)
aanwezig is. Meestal zijn het emmers die
daar voor door moeten gaan. Men had last
van 'wandgedierte', zoals bedwants, vlooien
en (kippen)luizen, en deze konden allerlei
ziektes overbrengen. Ratten waren er ook.
De bevindingen...
Tot zover de datering, maar eigenlijk net
zo interessant zijn de bevindingen van de
inspecteur en het ferme taalgebruik dat hij
bezigt in zijn rapport. Over Rechtestraat 26a
(tegenwoordig 150) schrijft hij: 'geen erf;heel
erg slordig gezin; wandgedierte; stank van
lompen onder de bedstede en achter de wo
ning; kortom een zeer slordige viese boel.
Onbewoonbaar verklaringen
Die Gezondheidscommissie kreeg steeds
meer in de melk te brokkelen. Als bouw
verordeningen niet werden nageleefd
konden er woningen onbewoonbaar ver
klaard worden. En dat dit ook werd gedaan
bewijst een krantenartikel uit Schuitenma
kers Purmerender Courant van 14 juni 1911
30
v
j
-
3 bi
w M mm
J-
m 1
