HOOGSPANNINGSMASTEN IN DE DRIEKHOEK
VELSEN - OTERLEEK - DIEMEN
Ze zijn u vast wel eens opgevallen, de hoogspanningsmasten die als grijze wachters in ons
landschap staan. Voor sommigen (letterlijk) een staaltje vakwerk, voor anderen je reinste ho
rizonvervuiling. De meeste mensen zien het echter als een noodzakelijk kwaad, immers, we
verwachten wel dat de lamp gewoon gaat branden bij het omzetten van de schakelaar. Hoog
spanningsmasten maken al een kleine honderd jaar deel uit van het Nederlandse landschap.
In Noord-Holland staan ze ook, onder andere in de denkbeeldige driehoek Beverwijk - Oterleek
- Diemen, welke valt onder het verspreidingsgebied van De Kroniek. De linkerpoot van die drie
hoek is het oudst, terwijl de rechterpoot pas later de zichtlijnen in, met name de Eilandspolder,
begon te bepalen. In het nu volgende een kijkje in de keuken van elektriciteits-land, met daar
aan vast de ontstaansgeschiedenis van de hoogspanningsmasten in deze driehoek.
hj1M4i.ii
De driehoek met bovenin trafostation Oterleek
De vanzelfsprekendheid waarmee we nu
gebruik maken van elektriciteit, was nog
geen honderd jaar geleden totaal niet aan
de orde. Eerst was er wind, toen stoom en
niet te vergeten de gasfabrieken. Pas aan
het einde van de 19e eeuw kwam elektrici
teit schoorvoetend om de hoek kijken.
Natuurlijk werden er wel al lang proeven
gedaan, en we danken sommige van de
huidige namen op elektriciteitsgebied nog
steeds aan deze pioniers. Denk maar eens
aan: Allesandro Volta, André-Marie Ampère,
George Ohm, en zijn tijdgenoot
Michael Faraday.
De eerste Nederlandse elektriciteit
centrale werd in 1881 gebouwd in
Kinderdijk en was stoom aangedre
ven. In de jaren die volgden kwam
de zgn. 'elektrificatie' van Nederland
pas goed op gang, al was het in eer
ste instantie nog maar mondjesmaat
verkrijgbaar voor de gewone sterve
ling. Door innovaties en een steeds
grotere vraag, duurde dit niet lang.
Een en ander maakte dat men voor
een probleem kwam te staan: hoe 'de
stroom'bij de consument te krijgen?
De eerste hoogspanningslijn
In 1917 werd het Provinciaal Elektriciteits
bedrijf Noord-Holland (PEN) opgericht
en dit overheidsbedrijf zorgde voor de
productie en distributie. In het begin nog
heel kleinschalig. De eerste elektriciteits
centrales in Noord-Holland, die werden
aangedreven met overtollig hoogovengas,
stonden in Amsterdam-Noord- en Oost, en
van hieruit werd (een klein gedeelte van)
Noord-Holland bediend.
5
