Het Leeghwaterhuis gezien vanaf het Wollandje
bij aanstaande koppels. Al snel ontstaat het
beeld van de aanstaande, jonge bruidegom
die door het voorgevelraam door de aan
staande bruid naar binnen werd gehaald of
gesleurd, afhankelijk van hun vurig verlangen.
Door het voorhuis liep je naar achteren en
kwam dan in de binnen- of achterkamer. Als
op deze wijze de plattegrond zou worden
gereconstrueerd zou, naar het inzicht van
Herman Janse, een logischer 17e eeuwse
plattegrond ontstaan. Hij vergeleek daarbij
de plattegronden van andere 17e eeuwse
panden in De Rijp en de Zaanstreek. Het later
aangebouwde bedrijfsgedeelte aan de ach
terzijde zou dan geen rol meer zou spelen bij
de restauratie. Janse vermoedde dat het ach
terdeel ooit een vierkantconstructie bevatte,
dat reeds lang geleden was verdwenen en
vervangen was door het deel wat Berkhout
zich herinnerde.
Het einde
Vijftig jaar geleden, in hetvroegevoorjaarvan
1964, viel de sloophamer. Een paar maanden
daarna stierf Jacobus Berkhout. Was het een
nagel aan zijn doodkist geweest?
In eigen beheer werd het pand gesloopt
door de zonen Piet en Sjouke Berkhout en
veehouder Jaap de Lange uit de Graftermeer.
Het eiken wagenschot
is verkocht en ging op
in de restauratie van de
kerk van Edam. De eiken
zolderbalken werden
opgekocht door Gerrit
Vendel voor brugliggers
naar zijn tuin in deWest-
Beemster. De rest van
het hout eindigde in de
oven van bakker Besse-
ling in Graft.
De twee-onder-een-kapwoning die voor in
de plaats kwam, heelde de straatwand weer,
maar zal alleen een prijs krijgen voor functio
naliteit.
Goed beschouwd dateerde het huis uit het
begin van de 17e eeuw, althans de stijlken
merken die door Janse zo zorgvuldig waren
verzameld, wezen allen in die richting.
Het is jammer dat een zo karakteristiek 17e
eeuws huis, zoals Herman Janse in gedachten
had, niet met de in het vooruitzicht gestelde
subsidie gerestaureerd kon worden. Het zal
de tijd zijn geweest. De opkomst van het
duurdere woningsegment was nog maar net
begonnen en men was onzeker of de stijgen
de trend zou doorzetten.
Kortom: het was misschien niet het huis van
Leeghwater, maar wel een huisje uit de Leegh-
watertijd.
Fred Hoek
Bronnen:
Een Kleine Chronyke Jan Adriaansz. Leegwater;
Bouwkundige termen Dr. EJ. Haslinghuis;
Houten Huizen HJanse; Restauratie Vademe
cum Rijksdienst voor de Monumentenzorg;
Kadastrale atlas van Noord-Holland 1832, deel 6
Graft-De Rijp; Noordhollands Dagblad en Nieuwe
Noordhollandse Courant, december 1963; Piet
Berkhout Jacobz.
Fotomateriaal: Fred Hoeken Martin Dalenberg
24
