horn, als kampoudste in het gijzelaarskamp
Beekvliet in Sint-Michielsgestel, leverde
aan de gedachtewisseling hoe het na de
oorlog zou moeten worden. Hij werd in
1942 opgepakt en daar ondergebracht. In
december 1943 hoorde Schermerhorn tot
de gijzelaars die uit Beekvliet werden vrij
gelaten. Hij leefde ondergedoken in Am
sterdam van januari 1943 tot mei 1945. Na
zijn vrijlating vertoefde hij ook vaak in de
Schermer, met name bij zijn zuster en zijn
zwager. Zijn zuster Nelie Schermerhorn
was in 1939 getrouwd met Joop de Jong,
predikant in Stompetoren.Ookdie periode
komt uitgebreid aan de orde, inclusief'het
drama van Houtlust'.
In de nacht van tien op elf oktober 1944
werd op de ringvaartbrug bij Rustenburg
een vrachtauto met een ploeg van de Bin
nenlandse Strijdkrachten, belast met het
ophalen van een wapendropping in de
Wogmeer, beschoten door een groep land-
wachters. Gerard Veldman kwam hierbij om
het leven. Dit vuurgevecht staat bekend
als de'slag bij Rustenburg'. De opbergplek
voor de wapens was de boerderij Houtlust
aan de Zuidervaart in de Schermer. Deze
boerderij werd bewoond door Piet de Boer,
zijn echtgenote Trien de Boer-Stam en hun
twee nog heel jonge kinderen. Piet de Boer
was een zoon van Dirk de Boer, een volle
neef van Willem Schermerhorn. Halver
wege de ochtend van de elfde oktober arri
veerde een ware legermacht van de Sicher-
heitspolizei en de Ordnungspolizei, onder
persoonlijke leiding van Willy Lages, bij
Houtlust. Piet de Boer en zijn vader Dirk de
Boer werden doodgeschoten en nog drie
andere leden van de verzetsgroep en een
onderduiker. De boerderij werd in brand
gestoken. Willem Schermerhorn was enke
le uren daarvoor uit de Schermer vertrok
ken. Hij had, en daar heeft hij zijn hele leven
spijt van gehad, zijn neef Dirk de Boer niet
geadviseerd de boerderij te ontruimen.
Dit omdat hij ervan overtuigd was dat de
naam van de boerderij niet bij de Duitsers
bekend was.
Deel 3: Regeringsjaar
Direct na de bevrijding werd de NVB (de
Nederlandse Volksbeweging) opgericht,
een logisch uitvloeisel van het Gestels be
raad. Willem Schermerhorn was ook actief
tijdens de voorbereidingsperiode bij de op
richting van de PvdA. In febr. 1946 ontstond
de PvdA door samengaan van de SDAP, de
VDB (de Vrijzinnig Democratische Bond), de
CDU (de Christen-Democratische Unie) en
de'Daklozen', afkomstig uit NVB kring.
De biografie ontleent zijn titel aan de reactie
van Willem Schermerhorn toen Wilhelmina
aan hem en Drees in mei 1945 vroeg een ka
binet te formeren. Schermerhorn reageerde
met de woorden:"Majesteit, wie in deze put
springt, is een verloren mens", om vervol
gens de opdracht te aanvaarden. Willem
Schermerhorn werd de eerste naoorlogse
minister-president. Tot de verkiezingen in
1946. De KVP werd toen de grootste partij
en Beel werd de nieuwe minister-president.
Heel interessant is de vraag waarom toen
de periode van directe politieke activiteit
eindigde. Willem Schermerhorn werd geen
minister of zoiets. Herman Langeveld gaat
hier uitgebreid op in. Zijn mening is dat
de uitslag van de verkiezingen doorslag
gevend was - de doorbraak bleef uit en de
PvdA verloor de verkiezingen. De schrijver
van deze recensie is geneigd de reden meer
intern in de PvdA te zoeken. De partij maak
te zich niet sterk voor Schermerhorn.
Deel 4: Tropenjaar
Het politieke werk was voor Schermer
horn zeker nog niet afgelopen. In juni 1946,
35
