DE MAN DIE IN DE PUT SPRONG. WILLEM SCHERMERHORN 1894-1977
De biografie van de eerste naoorlogse minister-president
Om verschillende redenen kan deze biografie van harte aanbevolen worden om te lezen. Wat
zijn de redenen kort samengevat? De biografie is pakkend, goed en deskundig geschreven. Her
man Langeveld maakt zijn faam als schrijver van biografieën volledig waar. Hij publiceerde eer
der een tweedelige biografie van Hendrikus Colijn. Verdere redenen: de levensloop van Willem
Schermerhorn is een zeer boeiende, zijn wetenschappelijke carrière, zijn rol in de vooroorlogse
democratische beweging Eenheid door Democratie, zijn vooraanstaande rol in het gijzelaars
kamp in Sint-Michielsgestel en bij de oprichting van de Nederlandse Volksbeweging, de voor
loper van de Partij van de Arbeid. Verder het feit dat Wilhelmina hem (samen met Drees) koos
om het eerste naoorlogse kabinet te formeren. Een kabinet waarvan Schermerhorn minister
president werd. En zijn rol als voorzitter van de Commissie-Generaal die de Indonesische kwestie
tot een goed einde moest brengen. En niet als minst belangrijke reden: Willem Schermerhorn
was en bleef een man van de Noordei ndermeer, in iets groter verband gezien, van de Schermer.
Zoals Herman Langeveld het formuleert: 'Zijn hele leven zou Willem Schermerhorn zich nauw
verbonden blijven voelen met de streek waaruit hij afkomstig was, het Schermereiland en de
Schermerpolder.' Vrij kort voor zijn overlijden trad Willem Schermerhorn nog op als adviseur bij
een fusie van waterschappen, o.a. de Schermeer. Herman Langeveld: 'Het mag dan ook symbo
lisch heten dat, na zijn overlijden in 1977, de urn met zijn as bijgezet werd in het familiegraf bij de
kerk van Stompetoren, de centrale plaats van de Schermer.'
De biografie bestaat uit vijf delen. Voor elk wat wils in deze omvangrijke, volledige beschrijving
van het leven van een boeiende persoonlijkheid, van een man van de Schermer.
Deel 1: Leer- en hoogleraarsjaren.
De auteur gaat daarbij in op het gezin
waaruit Willem Schermerhorn voortkwam
en op zijn schoolopleiding. Grootschermer
met meester Ditmars en de HBS in Alkmaar,
waar zijn wiskundeleraar Peteri hem waar
schijnlijk stimuleerde om aan de TH in Delft
te gaan studeren. Hij startte in 1913 met zijn
studie, in 1918 studeerde hij af als civiel inge
nieur en in 1926 volgde hij zijn leermeester
professor Heuvelink op als hoogleraar. Hij
werd een beroemdheid in de wereld van de
luchtkartering.
Heel boeiend is ook met name onderdeel
4 van dit deel 'Geëngageerd intellectueel
1924-1940'. Uitgebreid wordt daarin de eer
ste kennismaking van Willem Schermerhorn
met de politiek en het maatschappelijk le
ven beschreven. Zijn activiteiten in de VCSB
(Vrijzinnig Christelijke Studentenbond), de
VPRO en zijn politieke route: via de Liberale
Staatspartij 'de Vrijheidsbond', de VDB (Vrij
zinnig Democratische Bond) en vooral de
beweging EDD (Eenheid door Democratie).
Ook in die periode blijkt duidelijk de verbon
denheid van Schermerhorn met de boeren
gemeenschap. Via onder meer zijn radiocur
sus 'De boeren in onze volksgemeenschap'
voor de VPRO en negen artikelen over dit
onderwerp in Vrije Geluiden.
Deel 2: Oorlogsjaren
Heel boeiend is de bijdrage die Schermer-
34
