Schermer tussen Driehuizen en West-Graft-
dijk. De afstand tussen de zuidelijkste van
die poldermolens en De Drie Gebroeders
was maar een paar honderd meter. Logisch
dat Cornells Rus en de familie Graftdijk el
kaar kenden. Cornells Rus stierf op 18 mei
1886 te Alkmaar, 84jaar oud. Bij het uitzoe
ken van deze gegevens ontdekte Margreet
Hoek dat ze zelf een nazaat van Cornells
Rus is: hij is haar betovergrootvader!
De familie Graftdijk, houtkopers en
HOUTZAGERS IN WeST-GrAFTDIJK
Volgens mijn (incomplete) gegevens is
de oudste persoon met de naam Graft
dijk een zekere Claes Jacobszn. Graftdijk
West-Graftdijk ca. 31.3.1685; t 24.9.1748).
De achternaam Graftdijk zal gebruikt zijn
als bijnaam om de ene Claes Jacobszn. van
de andere te kunnen onderscheiden. Claes
Jacobszn. Graftdijk was houtkoper, sche
pen, vroedschap en ouderling; hij was ge
huwd met Bregtje Willems van der Sluys (t
23.11.1711) en daarna met Neeltje Jans (t 24
juni 1753, oud 66 jaar).10
In 1731 sluit hij een contract met de schout
van Akersloot om vier gulden per jaar aan
windgeldte betalen voor zijn houtzaagmo
len bewesten West-Graftdijk aan de ringdijk
van de Schermeer. Hij dient de molenwerf
'sodanig te beschutten, dat daer door geen
schade aen menschen ofte beesten werd
gedaen.' Ook moet hij de naam van zijn
molen, De Drie Gebroeders, op de molen
aanbrengen 'metgroote enzigtbare letteren
ter bequaemster en sigtbaerste plaetse, om
van de voorbij passerende personen 'klaer
gezien te konnen werdenP1 (De vermelding
van de naam De Drie Gebroeders in 1731
geeft gelijk al aan dat deze naam niet slaat
op de hierboven al genoemde drie broers
Aris, Cornells en Dirk Graftdijk; die moesten
in 1731 nog geboren worden. Op welke drie
broers de naam dan wel teruggaat, is mij
jammer genoeg niet bekend).
De gemeente Alkmaar was nog geen
zes weken daarvoor eigenaar van de am
bachtsheerlijkheid Akersloot geworden
en verhoogde gelijk al het windgeld van
de molen om daarmee haar inkomsten te
vergroten.12
Het is te hopen, dat wij er straks na de fusie
met Alkmaar beter vanaf komen!
Het contract van 1731 wekt sterk de indruk
dat molen De Drie Gebroeders er op dat
moment al geruime tijd stond. Het zou ook
niet zo verstandig zijn geweest om rond
1730 nog een nieuwe houtzaagmolen neer
te zetten: de welvaart op het Schermer
eiland was al op zijn retour en de dorpen
begonnen leeg te lopen. En in de Schermer
had de welvaart een klap gehad door de
eerste veepestepidemie. Dat alles maakt
een stichtingsjaar van rond of zelfs vóór
1700 aannemelijk. De molen moet op die
plaats echter gebouwd zijn na 1635 want op
de gedetailleerde kaarten van de Schermer
rond dat jaar is op het stukje buitendijks
land - daarvoor een eilandje in de Vuile
Graft - nog geen molen te bekennen. Dat
is ook de mening van Han van Zwet, auteur
van een proefschrift over het droogmaken
van de Schermeer. Hij vertelde mij in de
Schermerarchieven van rond de droog
making geen spoor van een zaagmolen bij
Graftdijk tegen te zijn gekomen. Als zo'n
molen er op dat moment al gestaan had,
dan hadden de bedijkers volgens hem ze
ker met de molenaar onderhandeld en was
dat in de archieven terechtgekomen.
Overigens, een industriemolen op een bui
tendijks stuk land van de Schermerpolder
blijft iets uitzonderlijks. Het polderbestuur
van de Schermer heeft van het begin af
aan industriemolens uit de polder en weg
van de dijken willen houden. Voor het toe
staan van de bouw van een houtzaagmo-
16
