Cv j.ito hoi 4c r
De grote brand van 1654
Maar ook de eenvoudige hui
zen, gedekt met riet, werden
een gemakkelijke prooi voor
de vlammen. Het was de aan
leiding om tot Brandkeuren te
komen, en de huizen te laten
verstenen. De dakpannen
kwamen in opmars. Dirk liet
zien dat door het open karak
ter van de pannen en het ont
breken van dakhout, de wind
vrij spel had. Men begon aan
de binnenzijde de openingen
te dichten met stro, z.g. stro-
dokken of- wissen. Een nog
gevaarlijker situatie; kurk
droog stro dat niet meer nat
werd gehouden door de regen
en dus gemakkelijk vlam vatte.
En zo kwamen we bij de Rijper brand van
1654, die door een hennepklopper werd
veroorzaakt. Door de storm vloog de molen
door de vang en raakte in brand. Vonken en
brandende hennepbossen werden door de
storm meegevoerd en legde een groot deel
van De Rijp in de as. Van alle kanten werd
hulp geboden en huizen leeggehaald. Dat
niet alles terugkwam, lag aan de 'hulpvaar-
digen'die er een slaatje uitsloegen. Dirk liet
ons de blusmiddelen van die tijd zien, wel
ke in De Rijp in het museum zijn te bewon
deren. De stokken van de brandwachten,
leren emmers, haken en ladders, en niet te
vergeten de Jan van der Heijden, waarvan
een exemplaar in De Waag staat.
Om op de stormen door te gaan, keken we
terug op de orkaan van 1674 die o.a. Utrecht
teisterde. Het middenschip van de Dom
veranderde in een puinhoop die bijna een
eeuw bleef liggen. Er bestaan wilde plan
nen om het te herbouwen, maar zal voor
lopig om financiële reden geen doorgang
kunnen vinden.
Veel recenter was de watersnoodramp van
Zeeland in 1953 met talrijke slachtoffers
Het zoute zeewater vernielde niet alleen de
huizen, maar ook de grond was een tijdlang
zijn vruchtbaarheid kwijt. De gewassen
waren vernietigd, en het landschap werd
leger doordat de bomen dood gingen. Aan
huizen, in- en extern, zijn nog de sporen te
zien van de waterstanden. Voorbeelden uit
Pirna aan de Elbe (D), Kampen en Dordrecht
lieten zien dat de hoogte van het water was
af te lezen op kalkstenen muren en gepleis
terde wanden, waar de kalk was aangevre
ten door het zoute water.
Tenslotte beelden uit onze eigen omgeving,
de overstroming van de Tuingracht, die re
gelmatig terugkeerde. Inmiddels is dat ook
historie, want met een op te trekken scherm
kan dit voortaan voorkomen worden.
Daarmee eindigde een boeiende lezing
voor een beperkt, maar geïnteresseerd pu
bliek. Onze voorzitter sloot de avond met
een gift en een boekenbon voor de causeur.
Fred Hoek
43
