gevels, door middel van kroonlijsten, guir
landes en voluten (slingers en krullen in
hout of natuursteen).
Ook het bovenlicht werd hierin meegeno
men en deze kregen de meest complexe
figuren, symbolen en monogrammen.
Rond 1800 kwam de empirestijl opzetten.
Deze onderscheidde zich door het gebruik
van gedraaide-touw-motieven, vergulde
krijgsattributen en lauwerkransen, die
op de Romeinse leest geschoeid lijken te
zijn. Ondanks dat, toch weer uit Frankrijk,
waar in deze periode Napoleon de scepter
zwaaide.
De heerschappij van Napoleon duurde
maar tot 1815. Door de Franse overheersing
is er sprake van een anti-Frans sentiment,
en overdadig klassieke ornamenten raken
uit de gratie.
De stijl die dan de boventoon gaat voeren
wordt simpelweg de 19de eeuw-stijl ge
noemd. Het wordt allemaal wat eenvoudi
ger, behalve dan de levensboomvormen,
die welig tieren als nooit tevoren.
De industrialisatie doet zijn intrede en on
derdelen zijn op bestelling en in grotere
aantallen leverbaar. Na 1850 gold dat ook
voor - ze zijn al even aan bod geweest - de
gietijzeren ornamenten en versieringen.
Een bijkomend voordeel: ze werkten ook
goed als inbraakpreventie. Een en ander
heeft wel tot gevolg dat de kunst van het
houtsnijden steeds meer in de verdruk
king raakt. Daar kwam nog bij dat men
langzaam een tijdperk in ging waar tijd en
geld meer en meer met elkaar verbonden
raakten.
In Schermerhorn, staat aan het Westein
de nr. 38 het pandje met het kleine klok/
halsgeveltje. De steen boven de deur zegt
anno 1701, het gietijzeren levensboomor
nament in het bovenlicht, zegt twee eeu
wen (of nog) later.
Nog een mooi voorbeeld: de voormalige
drogisterij van Rijkes aan de Kleine Dam.
Wie denkt een pand te kunnen dateren
aan de hand van de stijl waarin het boven
licht is uitgevoerd, kan bedrogen uitko
men. Veel vormen liggen zo voor de hand,
dat ze eigenlijk in elke periode kunnen
voorkomen.
Dit pand is gebouwd in de rococostijl, die
liep vanaf 1750 tot 1770. Officieel is het hui
dige bovenlicht te dateren omstreeks het
1e kwart van de 19de eeuw, maar ook hier
is de 20ste eeuw veel aannemelijker.
Westeinde 38 Schermerhorn, met bovenlicht
uiteen heel andere periode.
27
