een kozijn zitten, en bedoeld zijn voor fris
se lucht. Waar het hier om gaat zijn de bo
venlichten geplaatst in (veelal) historische
panden, panden van mensen met aanzien,
waar in het begin van dit artikel ook al aan-
werd gerefereerd. Doordat de verdiepings
vloer in zulke panden gemiddeld op drie
meter dertig ligt, was er meer dan genoeg
ruimte voor een - soms rijk versierd - bo
venlicht.
Die eerste bovenlichten stammen dus
uit het begin van de 17de eeuw en waren
veelal voorzien van kleine glas-in-lood-
raampjes omdat men toentertijd nog niet
in staat was om grotere glasplaten te ver
vaardigen.
Toen deze techniek later wel beschikbaar
kwam, begon men het glas in een houten
sponning te bevestigen en kwam er een
ongekend pallet aan stijlen en versierin
gen tot ontwikkeling. Dit alles ging na
tuurlijk niet in een kort tijdsbestek; stijlen
gingen als het ware mee met de mode en
veranderden zo in de loop der eeuwen.
Soorten
Bovenlichten zijn - heel strikt genomen -
onder te verdelen in twee categorieën: het
snijraam, en het bovenlicht met ornament.
Bij een snijraam verbindt het houtsnijwerk
of smeedwerk de glasdelen, en bij een
bovenlicht met ornament is de ruit in één
stuk. Vaak is dit ornament er vóór of er ach
ter (binnenshuis) geplaatst en draaibaar,
om het glas schoon te kunnen maken.
De echte oude ornamenten zijn smeed
werk en pas later werden ze van gietijzer
gemaakt. Tegenwoordig veel te zien in de
vorm van de zgn. levensboom, al dan niet
met hoekstukken. Deze variant - vandaag
de dag vaak van aluminium i.p.v. gietijzer
- is nog net niet bij de plaatselijke bouw
markt te verkrijgen. Al met al weinig exclu
sief dus.
Ze zijn er dus in allerlei soorten en maten
en kunnen soms ook open. Het stijlloze bo
venlicht - een simpel kaal ruit in een spon
ning - is wel het meest bekend en komt ook
het vaakst voor. Op de voet gevolgd door
een stijl in het midden en/of meerdere roe
des horizontaal, zodat er kleine ruitjes of
geometrische figuren worden gevormd.
In combinatie met oud glas ziet dit er, on
danks de eenvoud, vaak heel fraai uit.
HetKaiverpadin De Rijp.
Niet oud, wel authentiek
25
