auto vervoeren, vergezeld door de kinde
ren die treurden om hun achtergelaten
vriendjes. Alleen Mammie vertrok met op
geheven hoofd - dat bijna geheel bedekt
werd door een grote zomerhoed - ze keek
geen moment achterom toen de auto haar
het dorp uitkoerste. Terwijl Jan de ambu
lance ingeschoven werd, trok hij Anna aan
de mouw,'Ik verlaat West-Graftdijk liggend
en ik zal liggend terugkeren, want denk
erom, daar wil ik begraven worden,' -hij
wees daarbij nadrukkelijk op de kerk met
het kerkhof dat het gebouw omringde.
Het zou maar een paar maanden duren,
voordat ze weer naar West-Graftdijk te
rugkeerden. De Zaanse ambtswoning van
de directeur van het ziekenhuis op de
J.A. Laanweg 26 (de huidige Vincent van
Goghlaan) was een geriefelijke jaren der
tig woning, mooi ingericht en uitgerust
met een op verzoek van Mammie nieuw
aangelegde parketvloer. Vanuit het huis
kon je het ziekenhuis zien liggen. Tot sep
tember ging alles door zoals het daarvoor
was. In die maand trouwde Anna. Ondanks
zijn gebreken wilde Jan Koppen er perse
bij zijn. Het zou zijn laatste publieke op
treden zijn. Met loodzware stapjes hees hij
zich ondersteund door twee helpers, de
trap van het gemeentehuis van de Rijp op
en was zielsblij dat hij erbij kon zijn. Daarna
ging zijn toestand hard achteruit. Hij werd
in het ziekenhuis opgenomen. Terwijl hij
daar lag te sterven, brak Dolle Dinsdag uit.
In paniek vluchtte een groot deel van de
NSB'ers Nederland uit.
Het was die dagen een komen en gaan
van meer of minder bevriende NSB'ers in
het huis aan de Laanweg. Zij drongen bij
Mammie aan om ook te vluchten. Er cir
culeerden afschuwelijke geruchten van
nationaalsocialistische gezinnen die na de
bevrijding in België en Frankrijk waren af
geslacht door bendes met mestvorken en
zeisen. Maar voor één keer hield Mammie
het hoofd koel. Zij weigerde pertinent. Met
een zieke man kon ze niet naar Duitsland
vluchten. De Zaanse NSB-burgemeester
Vitters sterkte haar in deze gedachte. Sa
men met zijn Britse vrouw was hij een
aantal malen op bezoek geweest op de
Laanweg en hij was zeer principieel op dit
punt. Men verliet zijn post niet. Dat was in
zijn ogen laf. Dit leek nog eens te worden
onderschreven toen het wilde gerucht
door de stad trok dat Vitters de onder
wijzer van Thelma (de NSB'er Hagoort)
doodschoot omdat hij zijn post wel wilde
verlaten. Uiteindelijk trok de storm over en
bleef Mammie niets anders te doen dan
elke dag naar het ziekenhuis te gaan om
aan het sterfbed van haar man te zitten.
Inmiddels werd -ondanks hij geen huisarts
meer was- het vijfentwintigjarige artsenju
bileum gevierd. Van heinde en verre kwa
men ex-patiënten aanlopen en brachten
vooral eetwaren. Er was zoveel dat Mam
mie haar oom in Amsterdam inseinde om
vooral wat te komen halen - daar heerste
inmiddels een nijpend voedseltekort, een
voorbode van de komende Hongerwin
ter. Al die ex-patiënten gingen op bezoek
in het ziekenhuis. En allemaal kregen ze
dezelfde karige woorden van Jan Koppen
te horen 'Het is goed zo.'Terwijl Mammie
kortstondig het sterfbed had verlaten, om
thuis haar oom te ontvangen, stierf Jan op
drieënvijftigjarige leeftijd, in aanwezigheid
van zijn dochter Evelien.
Een begrafenis regelen in oorlogstijd was
niet zomaar iets. Door de strijd die losge
barsten was rond Arnhem en in Zeeland
werd het luchtruim boven Nederland meer
en meer beheerst door Britse en Ameri
kaanse vliegtuigen. Het was gevaarlijk om
je bij daglicht op de weg te begeven. Van
daar dat er voor werd gekozen om niet met
158
