Ciska en Thelma, gefotografeerd door de Dames Van Vlaanderen in Alkmaar, 1943
Er kwam langzaam een eind aan het dok
terschap van Jan Koppen. Tot eind 1943
zeulde hij zich nog enkele malen uit bed
(of van de divan) om bijvoorbeeld iets sim
pels te doen zoals aan de eettafel mee te
eten. Dat vond hij fijn, vooral als de werk
ster Neel en de tuinman Koeman mee aten
tijdens de lunch. Geboeid luisterde hij naar
hun verhalen over het dorp, ogenschijnlijk
onbelangrijk maar voor hem enorm rele
vant. Mammie bekeek dit met argusogen.
Vooral de zwarte rouwranden die je onder
Koemans nagels kon aantreffen nadat hij
een ochtendlang in de tuin had gewerkt,
waren voor haar een gruwel. Jan wilde van
geen wijken weten. Koeman en Neel zou
den tijdens de lunch aan tafel zitten. Hij
hield gewoonweg van ze. Het enige dat
een dergelijke lunch mocht lamleggen,
was een zogeheten 'Sondermeldung'. Tij
dens de maaltijden pruttelde en kweelde
de radio zachtjes op de achtergrond. Als
dan het kenmerkende trompetgeschal
door de radio opklonk, moest iedereen
ogenblikkelijk zijn mond houden en muis
stil luisteren wat het Duitse leger nu weer
had gepresteerd. Vooral Ciska kostte het
moeite om stil te blijven. De doodernstige
mimiek van haar ouders werkte op haar
lachspieren en met haar aanstekelijke lach
veroorzaakte zij de slappe lach bij Thelma
en Neel. Zelfs Koeman gniffelde stilletjes
mee. Bij het einde van het Sonderbericht
tralalade de gebruikelijke finale van 'Les
Préludes' van Liszt, terwijl aan tafel een
lacherige anarchie om zich heen greep -
waarop Jan en Mammie nooit greep kon
den krijgen.
December 1943 vond een feeëriek moment
plaats, het Sinterklaasfeest. Nadat 'eerbie
dig' het obligate (surrogaat) marsepeinen
WCtje aan Jan Koppen was aangeboden,
werden de lichten gedoofd en werd een
klein aantal kaarsen ontstoken. De deur
van de woonkamer zwaaide open. Twee
grote poppenhuizen, in de vorm van Am
sterdamse grachtenhuizen, werden naar
binnen gedragen. De diverse salons van
de poppenhuizen waren verlicht met be-
156
irJiim;mii.r^JBBaiSBm^wgwBgaewagj»
