SCHENKING NIEUW BOEK UIT DE MUSEUMBIBLIOTHEEK ZEE-CÖMPAS Kreupelen en blinden, Komt laat u verbinden, Boven bij de grote mast Kunt gij de meester vinden. Chirurgijns E.A. Leuftink. 'Chirurgijns Zee-compas'; de medische verzorging aan boord van Ne derlandse zeeschepen gedurende de Gou den Eeuw. Dit boek is een schenking uit het legaat van de vader van Jenny Mulder, samen met en kele andere boeken over de geschiedenis van de scheepvaart. In deze tijden waarin de kosten voor de zorg dagelijkse kost voor de krantenlezers vormen, is het interessant te lezen wat de zorg aan boord in de i7e eeuw betekende. In de i6e en i7e eeuw moet er een onder scheid worden gemaakt tussen de docto res medicinae en de chirurgijns. De eerste groep was universitair gevormd en de tweede groep bestond uit ambachtslieden die als barbier naast hun scheerwinkel het scheermes ook gebruikte om ader te laten en andere ingrepen te verrichten. Tussen beide beroepsgroepen heerste ook een zekere animositeit, die vooral bestond uit het arrogant neerzien van de doctores op de chirurgijns. Doctores waren nauwelijks bereid aan te monsteren op de avontuurlijke, maar gevaarlijke zeerreizen. De ambachtelijk in gestelde barbiers daarentegen verruilden vaak hun winkel voor het lucratieve schip. Honderden chirurgijns monsterden aan in die periode. Velen stierven onderweg, net als een deel van de bemanning. Een enke ling maakte carrière: Jan van Riebeek werd Gouverneur van Zuid Afrika en Nicolaas de Graaff werd schout van Egmond, na 50 jaar scheepschirurgijn te zijn geweest. Scheepschirurgijn werd je niet zo maar. Je doorliep de trits leerling -gezel- mees ter en vooral de meesterproef was een officieel examen. Vast onderdeel was het vlijmscherp slijpen van een lancet (zodat het zonder gerucht door een stuk leer kon snijden) en het daarmee samenhangend aderlaten. Het examen voor scheepschi rurgijn spitste zich toe op scheepsonge vallen en dus werd aandacht besteed aan breuken, verbrandingen, schotwonden en dergelijke. De veel voorkomende ziektes waren: scheurbuik, rode loop, vlektyfus en waterzucht. Door de benauwde slaapplek- ken ontstond er al snel besmetting. De chirurgijn was niet in alle gevallen gratis. Ziektes die het gevolg waren van 'Mars en Venus' (vechtpartijen en hoeren- bezoek) werden niet kosteloos behandeld. Een aderlating kostte midden i7eeeuw 30 cent. Niet goedkoop als je bedenkt dat een matroos 50 cent per dag verdiende. Op oorlogsschepen richtte de chirurgijn als voorbereiding op het gevecht een ope ratiekamer in op het dek in de open lucht. 123 Verdeeld in XVI Streken: Of nauwkeurige verhandeling der zefthax Sdwp-tx 'hfftv- ZiiXUft, S'A#i Mms; I Schcur-buik. IX Zenuwtrekking, II. Koosr/.en. X. Lammigheid. Hl. Fleuris- XI Warer-zugt. I Y. Squinaney. X II. Bloéd-loop. V. OogontBeking, XIII. Graveel. VI. Vai-vliezen. X I V. Steen. V 11, Fierce ijn. X V. Fokken. VIII. Zinkingen. XVI, Doodliikc Feil SwütgEv» véïjfïs h>£ aa Zxkmt ms& Dien Big niet alleen alle Zeevarende en reizende J,,»,1 v ~<W. -i i '.'"I ,t <h 1 <x it 4m éfn the* CORNELLS v.,mk- VOORDE. }»>-- s WaS&ïtof.J» »<>.-> V O S. I" ft «-rtstsvïft- T»: ?«tl n r» 8 '- R.O. By n.-.'- V,x-j e mr«i ft<-«-<>. •-

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

De Kroniek : Graft-de Rijp en Schermer | 2011 | | pagina 39