In 1777 is hij aan boord van hetzelfde schip.
Donderdag 8 mei Hemelvaart. Ontmoeting
met een Engels schip dat averij had opge
lopen. Het roer was gebroken en weer her
steld. Had zwaar weer gehad.
Hij sluit de dag af met een gebed:
'wij bidde goede godt om een behouden reis
en een goe walvisvangst als wij komen in 't ijs.
Wilt dan ons schip en volk door uwe hant be
ware opdat wij o Heer behouden mooge vare'.
Er staan meer vrome teksten in het boek.
Sommige worden vaak herhaald. Ik las er
een met een waarschuwing:
'Zeg niemant uw geheim of uw geheims ge-
dagte, dat heden is uw vrint zal morgen uw
veragte'.
Wat zou Fedde verbaasd zijn als hij zou
zien hoe er nu door Jan en alleman getwit-
terd en gefacebookt wordt!
Op zondag 30 augustus vaart hij Texel bin
nen, de vierde reis die hij beschreven heeft
eindigt hier met de zin:
'Zijnde in zee geweest 18 weeke en 5 daage
anno 1778.'
Het is een leuk bruggetje van de Welte-
vreede over te stappen naar Jan Jansz Wel-
tevree. We gaan weer aan boord, maar nu
is er geen terugkeer.
Dat geldt tenminste voor de historische
figuur, die rond 1595 in De Rijp werd ge
boren. Hij vertrok op 17 maart 1626 naar
Nederlands Indië en ging vanuit Jakarta
in 1627 weer scheep. Na veel omzwervin
gen stapte hij aan land op het Koreaanse
schiereiland. Daar werd hij met nog twee
anderen gevangen genomen, hij mocht
het land niet meer verlaten. Het lukte hem
om de taal te leren, een vrouw te vinden en
om regeringsfunctionaris te worden. Een
vreemde taal leren lijkt mij nog het lastigst
van die drie; geen grammatica, geen woor
denboek, volstrekt andere klanken....
Ik dwaal af, we keren terug naar de kast.
Naar aanleiding van Jan Jansz Weltevree
schreef Peter Smit 4 fictieve historische
jeugdboeken.
In Jan Janse Weltevree (1996) speelt de
droogmaking van de Beemster onder lei
ding van Jan Adriaanszoon Leeghwater
een grote rol.
Ooit in de kast, een boek over Leeghwater.
Nu alleen ter inzage. Een exemplaar staat
op de vensterbank achter de balie. Dat
brengt ons naar een verhaal over droog
legging en inpoldering. Trek je laarzen aan
en wandel mee:
De Mijzenpolder
Duizend jaar veen en water.
Een periode van 1000 jaar wordt beschre
ven. Zie de kaarten, lees over Willibrord
en koning Radboud, over de abdij van Eg-
mond, over het kerkje van Heiloo, over het
Mljzenkerkje. Over de waterschappen en
de strijd tussen de oude en de nieuwe pol
ders. Hoe duidelijk is het om te zien dat het
stukje land waarop we ons bevinden ge
maakt en ontstaan is door mensenhand.
Veen en water: aarde. Doopsgezinden zul
len zeker de hand van God ook noemen,
die bestuurde waarschijnlijk die mensen
hand.
Dankzij de droogmaking (bij drooglegging
denk ik vaak aan het verbod op alcohol
in de jaren dertig in Amerika) breekt er in
onze contreien een periode van welvaart
aan.
Bij het volgende boek houdt u droge
voeten, pak er een stoel bij. Over welvaart
gesproken....
Doopsgezinden en de Gouden Eeuw van
De Rijp
We lezen over wederdopers en waterlanders.
Ongetwijfeld zijn er veel tranen vergoten in
de eeuwen nadat de dopers zich hier ves-
76
