JAN JANSE WELTEVREE, overleven in een onbekende wereld
De tentoonstelling in de expositieruimte is
bestaat uit drie thema's:
Van jongen tot zeeman, zijn jeugd en zijn
beroep.
Tegen wil en dank in Korea, met een nieu
we naam: Pak Yon (1627).
Contacten met Korea.
In 1653 verging het schip 'De Sperwer'
voor het eiland Quelpaert. Dat eiland was
van Korea en na enkele dagen werden de
36 overlevenden (van de 64) omsingeld
door 1000 a 2000 man. De boekhouder,
de stuurman, de schieman en de scheeps
jongen kregen een ijzeren ketting om de
hals, waaraan een bel hing. Zij werden ge
dwongen op handen en voeten voor de
commandant te kruipen. De anderen ston
den doodsangsten uit, bijvoorbeeld toen 's
avonds mannen met touwen kwamen aan
gelopen. Men dacht opgehangen te wor
den, maardetouwen werd gebruiktom het
scheepswrak te doorzoeken. De mannen
kregen gekookte rijst te eten. De restanten
van het schip werden in brand gestoken.
Twee stukken geschut die met scherp wa
ren geladen gingen af en de knallen deed
de krijgers op de vlucht slaan, maar later
kwamen zij terug en hervatten hun werk.
De bemanning doorstond nog vele grote
angstmomenten, maar op 19 oktober,
twee maanden na de schipbreuk en twee
dagreizen over land, werden ze geconfron
teerd in het bijzijn van de Gouverneur met
een man die zeer krom Nederlands sprak
en die een lange rode baard droeg. Hij ver
telde dat hij Jan Jansz Weltevree heette, 58
jaar telde en uit De Rijp afkomstig was. In
1626 was hij uit het vaderland vertrokken
met de'Hollandia'en in 1627 was hij vanuit
Batavia met het jacht 'Ouwerkerck' op weg
naar Japan uit koers geraakt en bij Korea
terecht gekomen. Daar ging men water
innemen, maar de mannen werden over
vallen. Een aantal ontsnapten in de sloep,
roeiden naar hun schip dat vrijwel meteen
wegvoer. Gedrieën werden ze gevangen
genomen. Van zijn twee kameraden toen
kwam er ook een uit De Rijp: Dirk Gijs-
bertsz. De ander, Pieter Verbaest, was een
Amsterdammer. Zij waren in 1635 omge
komen in de oorlog met de Tartaren. De
opvarenden van de Sperwer verwonder
den zich er over dat Weltevree in die ruim
25 jaar het Nederlands zo verleerd was,
maar ze vermeldden ook dat hij het na een
maand omgang met hun weer goed sprak.
En dat zijn alle feiten die opgeschreven zijn
over Jan Janse Weltevree en Dirk Gijsbertsz
in het Journaal van Hendrik Hamel.
Er zijn meer bronnen. Hamel heeft aan
de Japanners in Nagasaki verklaard dat hij
niet wist of Weltevree nog leefde, terwijl
hij tegen het hoofd van de factorij op De-
73
