Op de boten werden de Nederlanders al
lesbehalve goed behandeld. Gedurende
de wekenlange vaartocht was er voortdu
rend te weinig voedsel en water en de En
gelse bemanning was bepaald niet zacht
zinnig. Dus de thuiskomst was een ware
bevrijding waar familie hen opwachtte.
Baby Janna zou nog lang de gevolgen van
haar beroerde levensstart ondervinden en
liep later in Nederland door haar zwakte
tuberculose op.
Ondertussen liet de NZASM zich ook niet
onbetuigd, zoals het volgende krantenbe
richt van 13 oktober 1900 laat lezen:
Daar het zich laat aanzien, dat het intreden
van een definitieve regeling der exploitatie
onzer lijnen nog geruimen tijd zal uitblijven,
zien wij ons verplicht, allengs en geleidelijk
het personeel in te krimpen. Mitsdien wordt
ter kennis van het personeel gebracht, dat
alle ambtenaren en beambten, buiten Afrika
verblijf houdende, die na 37 Dec. 1897 in vas
ten dienst der maatschappij zijn getreden en
dienst hebben gedaan in Afrika, eervol uit
den dienst ontslagen worden op 30 Novem
ber a.s. Zij, die in Afrika zijn aangesteld en on
der bovenstaande categorie vallen, worden
uitgenoodigd, zich ter verkrijging van inlich
tingen omtrent dit ontslag schriftelijk aan
te melden aan het hoofdbureau der maat
schappij, Heerengracht 270 te Amsterdam.
De inlichtingen betroffen het Ondersteu
ningsfonds waaruit nog twee maanden
salaris zou worden genoten. Er zouden al
lerlei gebruikelijke onkosten worden afge
trokken maar van het maandsalaris werd
gegarandeerd.
Alkmaar, Velsen, West-Graftdijk
De NZASM had voor sommigen van zijn
beambten werk in Nederland geregeld.
Co trof het met zijn achtergrond en kon
als machinist in Alkmaar worden aange-
het merendeel keerden terug naar Neder
land. Ze werden met hun gezinnen in hun
eigen treinwagons (open bakwagens, z.g.
'kafferwagens') op transport gesteld naar
East-London om daar over te stappen op
Britse schepen.
De treinreis duurde drie volle dagen
en bij iedere doortocht van Brits gezinde
nederzettingen werden ze uitgescholden
en met stenen en modder bekogeld. Ver
kleumd, doorweekt en uitgeput kwamen
ze bij de haven van vertrek aan.
Voordat Middelburg werd verlaten was
nog even dochter Janna geboren op 1 ok
tober 1900. Nog maar nauwelijks daarvan
bekomen ondernamen Co en zijn gezin de
lange reis naar het thuisland met een van
de laatste retourboten, de Arundel Castle.
Foto genomen te Pretoria van het gezin van Co
en Emmy toen de strijd in volle gang was.
Naast de ouders Co en Emmy, v.l.n.r. de kinde
ren Wolfert, Emmy en Irso.
14
