de spoorlijn die reeds op 2 november 1894
geopend kon worden. De broers Verhage
kwamen daardoor niet zonder werk want
daarop volgde de aanleg van de route Pre
toria naar Volksrust aan de grens van de
toenmalige Britse kolonie Natal (270 kilo
meter). Gedurende deze aanleg maakte Co
ondertussen kennis met het dienstmeisje
(H)emmechien (Emmy) Bosma, dochter
van de arbeider Irse Bos(se)ma en Biefke
van Oost uit Muntendam in Groningen.
Emmy Bosma was als hulp in de huishou
ding meegekomen met een emigrerende
Groningse familie.
Het kwam tot een huwelijk tussen Co en
Emmy want zij huwden op 4 mei 1895 voor
Jan Heystek, de landdros van Pretoria. Dat
moest ook wel omdat Emmy in verwach
ting bleek want op 22 november 1895 ziet
dochter Emmy het levenslicht. Inmiddels
waren de werkomstandigheden van Co
nogal veranderd want op 21 augustus 1895
werd hij als machinist in dienst genomen
van de NZASM. Het betekende een lichte
verbetering van zijn bestaan maar wel met
groeikansen. Volgens de 'Mouvement
Tractie'-lijst bleek Co al machinist 2e klasse
te zijn en verdiende hij op 1 januari 1898
£17,10 per maand (1£=/12,-). Dit was het
maximale loon in deze rang, het minimum
lag op £16,-. Het lijkt veel maar de leefom
standigheden in Transvaal waren duur. Zo
duur zelfs dat er meubelen werden besteld
in Nederland. Maar Co had een goede
baan met een goed salaris waar hij van
11
overhield. Want de maandelijkse kosten,
inclusief huur, lagen rond de 10,-. Co
werd toen ook beoordeeld: geschiktheid:
2, bekwaamheid: 2, vlijt: 3 en gedrag: 2. De
score lijkt niet hoog maar het hoogste wat
gehaald kon worden was 3. In dezelfde pe
riode nam zijn broer Jan ontslag en begon
een hoefsmederij nabij Pretoria.
De smederij van Jan Verhage even buiten Pre
toria. Foto: NZAV Fotoarchief Amsterdam
Door het plaatselijk gebruik van heel
veel paarden was het aanbod ruim vol
doende en kon Jan weldra zijn smederij
uitbreiden en personeel aannemen. Net
als Pretoria lag Middelburg op een hoog
vlakte waar vooral de nachten bijzonder
kil konden worden en overdag de zon het
tegendeel bood. Het was dan ook bepaald
geen pretje om te leven in de veredelde
hutten met hun golfplaten daken. Niette
min was het geen belemmering om weer
zwanger te geraken want in 1897 wordt in
Middelburg zoon Wolfert (Wof) geboren.
Hij kon worden gedoopt in de Dutch Re
formed Church van Middelburg die in 1890
was gereed gekomen.
Maar in hun nieuwe omgeving was het
ook aan het rommelen. De Britten roken
het grote geld van goud, koper, kobalt en
diamanten en de spoorlijnen waren hun
ook een doorn in het oog omdat de in 1896
gereed gekomen 'yserpad' naar Volksrust
wel heel dicht de Britse kolonie naderde.
In 1895-96 was er al een staatsgreep van-
II!
