DE KERK VAN GRAFT Onderzoek naar de verschijningsvormen van de Grafter kerk Als bestuurslid van de Stichting tot behoud van de zerkenvloer van Graft werd ik, als bouw kundige en begeleider van de restauratie van de zerkenvloer, stukje bij beetje de geschiedenis van de Grafter kerk gewaar. In 1907 schreef de Grafter amateurhistoricus Pieter Schuurman Wz. (1871-1939) over de laatste kerk van Graft. Zijn verhaal is door Nico Stroet onder dezelfde titel later opgenomen in de Chronyke, jrg. 17, nr. 4, dec. 2000. Het is het enige (niet volledige) verhaal over de kerk, voor de rest zijn er slechts losse fragmenten. De kerk van Graft blijkt in de loop van de tijd vaak van gedaante veranderd. Onderstaand wordteen poging gedaan de veranderingen door verbouwing, sloop of uitbreiding op een rijtje te zetten. Daarbij is gepro beerd een zo goed mogelijk beeld van de kerken te vormen uit de voorhanden zijnde beschrij vingen en/of prenten. De lijntekeningen zijn ter verduidelijking toegevoegd en zijn allen van gelijke schaaf. Vooralsnog wordt er vanuit gegaan dat de kerk altijd op dezelfde plek heeft gestaan, er is geen duidelijke aanwijzing dat het anders is geweest. De eerste kapel of kerk 1300? In de goederenlijst van de abdij van Eg- mond Cartularium Liber Sancti Adalberti) komt de vermelding voor van het dorp Graft. Deze lijst uit de ise eeuw is een af schrift van de oorspronkelijk lijst welke is aangelegd tussen 1214 en 1220. Het ver meldt: dat, met goedvinden van Florencius2, AdallardusAllardsz. aan Eilgero en Abboni de Meneslata goederen en landerijen afstond in de Scirmere, Bamestra, Boclo, Gerdinchmore en Graft. De schenking vond plaats op 1 ok tober, maar het jaar stond niet vermeld. In ieder geval moet het in de periode van 1105-1120 zijn geschied, de tijd dat Adallar- dus abt van de abdij van Egmond was. Dit is vooralsnog de eerste vermelding van het dorp Graft, maar niet van haar kerk. Jan Adriaansz. Leeghwater verhaalde in zijn Chronykje van 16493: Die eerste Pro- chy-kerken die daar op het Eiland waren daar de Catholyken haren dienst in deden dat was de kerk van Graft, ende de kerk van Schermer. Geen onwaarheid, maar tus sen het ontstaan van de kerk van Graft en Schermer zit nogal een grote tijdspanne. In zijn boek'De Mijzenpolder'dateert Dick Mantel de kerkjes van Misne (De Mijzen) en Skirmere (Schermer) aan het einde van de tiende eeuw. Dit doet hij aan de hand van een oorkonde van bisschop Willem I van Utrecht en de Echternachse kerkenlijst. De kerk van Graft komt in voornoemde stuk ken niet voor en komt pas eeuwen later in beeld. Niettemin van oude oorsprong hetgeen kan worden afgeleid uit een bewaard ge bleven rijmdicht van Melis Stoke (1235- 1305)4: Aen dAbt van Egmont werd versocht Een plaets van Godsdienst werd gebrocht. Een Kerck hy bouwt rondom een gracht Daer uyt kreeg 't Dorp den naem van Graft. Een huysgesin van de Geest kant Heeft de eerste woning daer geplant. Dat was omtrent, neem hierop Merck, Daer nu tot Graft staat de Hooft-Kerk. Omdat Melis het hier heeft over de kerk die in zijn tijd te Graft stond kan daaruit worden geconcludeerd dat de kerk uit het begin van 1300 stamt omdat hij in 1305 overleed. Vanuit de vroege moederkerken op de geestgronden langs de kust werden de kerken in het Noord-Hollandse achterland 5

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

De Kroniek : Graft-de Rijp en Schermer | 2010 | | pagina 5