De uitleg is weer klip en klaar: om zekere
vierkant stukken te bedijken. Neemt een
vierkant stuk dat een morgen groot is.
Zo moet gij vier zijden bedijken. Neemt
twee stukken aan malkander. Zo zult
gij niet meer als zes zijden de bedijken.
Neemt dan vier vierkanten aan malkan
der gelijk als hier voren getekent staat.
Zoo zult gij niet meer als acht zijden be
dijken ende alzoo voort naar advenant.
Zo heeft altoos de grootste de minste dijk
op de mor gentalen."
Nog is Leeghwater niet zeker dat zijn
uitleg overkomt. Dus hij voegt nog een
derde 'exempel' toe: alzo ik alhier voor-
gestelt en beweezen heb: dat een groote
dijkage veel morgentalen in hem heeft
en weinig hoeden dijks op ieder morgen
bedraagt, zoo zal ik alhier nog een klug-
tig stuksen voorstellen. Hetwelk niet mo
gelijk schijnt te wezen. Dat zelve zal ik
van de hoogte nemen en brengen 't in de
breedte. Ende werd nog eens zoo groot.
Neem een ton die langwerpig van fat
soen is en vult die zelve ton tweemaal vol
met water ofte droge waar. Ende zaagt
dan de duigen recht in 't midden door
en neemt dan alle die halve duigen ende
maakt dan in de wijtte in 't ronde aan
malkander ende maakt daar dan een bo
dem in de selve kroozing, daar de bodem
te voren in geweest is. So zullen daar in
de selve duigen die twee gemeten tonnen
waters in mogen. Hetwelk ik zeiver be-
zogt heb ende is. Probatum est,4S
Kluchtig is het zeker en heel duidelijk
lijkt dat Leeghwater zeker niet verant
woordelijk is voor de wiskundige geome
trische opbouw van de Beemster kavels.
Althans om de Gulden Snede uit te leg
gen had hij zeker twee volledige boek
werken nodig gehad.
Het meest opvallende in het plan van
Leeghwater is het feit dat hij de afwate
ring van de omliggende polders veron-
tachtzaamde. Hij moet uit zijn eerdere
ervaring beter geweten hebben, maar
het maakt zijn plan in feite irreëel. In
artikel 61 beschrijft hij de tweede re
den waarom de Haarlemmermeer nog
meer verscheide goede conditiën en ge-
legentheden heeft die andere Meeren
niet en hebben: ten tweeden so heeft
dese Haarlemmer-meer de schoonste en
beste gelegentheit om 't water te lossen
die men bedenken kan. Dat is dat men
meest altijt de winden in Holland Zui
den/ Zuid-west en Zuid-oost wayen en
als dan komt het water toezakken en
te vallen na het Y ende sluizen en dan
is het meest altijd leeg water op het Y
en in de Zuider Zee. Daar en boven is
daer nich zulke schoone gelegentheit om
sluizen en uitwateringen te makenbij 't
huis ter Bart. Ook mede tot Sparendam
en andere gelegen plaatsen. Alles na
wénsch. En dan noch daar behalven een
voor-boezem of kolk te maken benoorden
het huis ter Bart op het Y, over de Ei
landen heen, daar de molens op zouden
konnen malen. Om de Spiering meer
mede te mogen bedijken. Opdat alle die
oude landen om de meer mogten bervrijd
wezen van den afbreuk en slijten van dat
groote berderffelijke water.vi
Leeghwater geeft hiermee blijk van
een wel erg groot optimisme. Hij stelt
zijn hoop op de zuidelijke winden en
denkt daardoor dat hij geen strijkmo
lens nodig heeft om de boezem af te ma
len. De Roever zegt daarover dat Leegh
water ten onrechte op de sluizen in het
Y vertrouwde en op het feit dat de zui
delijke winden de rest zouden doen."
In de gaten moet worden gehouden
dat bij de plannen voor de droogmaking
van de Haarlemmermeer drie partijen
een rol speelden. Het consortium dat de
drooglegging tot stand wilde brengen en
dat een plan eiste dat aan zijn wensen
tegemoet kwam. Investeringen ten be
hoeve van andere belangengroepen wa-
14
