molens.37 Niet onbelangrijk is hierbij
dat het hier twee van de zeven molens
betrof (één in het Kamerhop en zes in
de Starnmeer). De andere vijf werden of
als vijzelmolens gebouwd (voor het eerst
de toepassing van de vijzel!) of tot vij
zelmolen omgebouwd. 38
De beroemdste inwoner van De Rijp
was Jan Adriaanszoon Leeghwater.
De man die de grote droogmakerijen in
de 17e eeuw op zijn naam heeft staan.
Leeghwater (1575-1650), zoon van een
timmerman, was een veelzijdig mens.
Niet alleeen had hij de leiding over de
droogleggingen, maar ook maakte hij
de ontwerpen voor de molens. Hij was
architect (het raadhuis van De Rijp
heeft hij ontworpen).
Tekst website 'Land van Leeghwater'
Vervulde Leeghwater een heldenrol bij
de belegering van 's hertogenbosch?
En wat waren zijn prestaties in het bui
tenland?
Leeghwaters verhaal laat niets aan dui
delijkheid over. Nota. Den zeiven Jan
Adriaansz. Leeg-water heeft ook geweest
in 'leger voor 'sHertogen-Bos (bij de bele
gering van die stad door Frederik Hen
drik in 1629, DM), alwaar hij grooten
diens gedaan heeft voor den Prins. Met
Molens te ordineeren en te stellen om het
water uit te malen. Hetwelk een groot
voordeel heeft gegeven om deselve on-
winneleijke stadt winnelijk te maken,
gelijk gebleken is. Alle zijne wedervarin
gen die hij daar gehadt heeft en heeft hij
niet beschreven.39-
Ook hier lijkt sprake te zijn van zelf
overschatting. P. I. Teitler maakte in
1979 duidelijk dat zijn tijdgenoten geen
melding hebben gemaakt van Leeghwa
ters bijdrage en dat in de bronnen die
het beleg beschrijven zijn naam niet ge
noemd wordt. Hieronder een letterlijk
stuk uit het artikel van Teitler, omdat
hij, weliswaar voor deze kwestie, pre
cies onder woorden brengt wat ook voor
de andere activiteiten van Leeghwater
geldt.-10
Teitler:
Het is opmerkelijk dat in de bronnen
die het beleg -vaak tot in de kleinste
details- beschrijven de naam Leegh
water niet voorkomt, hoewel de popu
laire verhalen rond het beleg hem in
een heldenrol plaatsen. De genialiteit
die de 'meulemaecker uyt de Rijp' is
toegeschreven, is misplaatst. De le
gendevorming is, zeker wat betreft
zijn rol in het beleg, door hemzelf in
gang gezet. Zijn naam wordt nergens
dan in zijn eigen geschriften vermeld.
Hij zal een bekwaam vakman zijn
geweest -anders was hij niet in Den
Bosch te werk gesteld- maar meer ook
niet. En als vakman was hij gewoon
één van de vele molenmakers die voor
Den Bosch aan de slag gingen. Zij
moesten de molens construeren om de
inundatie leeg te malen.
In de biografie van Frederik Hendrik,
geschreven door J. J. Poelhekke, wordt
het beleg uitvoerig beschreven, maar
Leeghwater wordt niet genoemd.41
Hetzelfde beeld komt naar voren bij
het onderzoek naar de activiteiten van
Leeghwater in het buitenland. Hij heeft
uitvoerig over zijn bijzondere belevenis
sen in het buitenland geschreven. Maar
vrijwel uitsluitend zijn belevenissen ko
men aan bod, niet de inhoud van de pro
jecten. Sporen van zijn werkzaamheden
heeft hij niet nagelaten. In de archiva
lia is zijn naam niet aangetroffen en hij
wordt ook niet vermeld door schrijvers
uit die tijd.42
12
