UIT DE PEN VAN...
LEO DEN ENGELSE
EEN PLANK MET GAATJES
Toen de schrijfster van de laatste 'Uit
de pen van mij vroeg om de volgende
aflevering voor mijn rekening te nemen,
sloeg de onzekerheid direct toe. Niet
omdat ik een stukje moest schrijven,
want dat had ik wel eens eerder gedaan.
Nee, het ging om de keuze van het ob
ject. Bijna iedereen in deze rubriek heeft
geschreven over voorwerpen, die haar
of hem bijzonder leken of na aan het
hart lagen. En daar zit bij mij nou net
de kneep. In de drie decennia waarin ik
bestuurslid van het museum was, heb ik
veel voorwerpen in mijn handen gehad.
Soms ging het om een verfijnd en kost
baar object, een andere keer stond ik met
een alledaags, door langdurig gebruik
afgesleten voorwerp in mijn handen. Al
die objecten hadden hun eigen verhaal.
Ook aan een ogenschijnlijk alledaags en
goedkoop object kon een melancholiek of
hartbrekend verhaal vastzitten. Op hun
eigen manier waren al die voorwerpen
me even lief. Allemaal waren ze de moeite
waard maar elke keer weer op een eigen,
moeilijk vergelijkbare wijze. Daarom is
het kiezen voor een enkel object voor mij
net zoiets als het kiezen van de 'grootste
Nederlander aller tijden'. Met zoiets on
mogelijks heb ik altijd veel moeite.
Al in mijn jeugd had ik al een zwak
voor voorwerpen. Als scholier struinde
ik op boeken- en rommelmarkten. Het
Museum voor het Onderwijs (nu het Mu-
seon) in de armoedige Haagse Hemster-
huisstraat was een van mijn favoriete
doelen van fietstochtjes. Ik ontdekte
dat een object in een museum er niet al
leen is om naar te kijken, om het mooi of
minder mooi te vinden. Het is er ook en
misschien nog wel meer om me te vertel
len hoe iemand leefde, hoe mannen en
vrouwen werkten, wat zij maakten, hoe
zij het hoofd boven water hielden of om
gingen met hun rijkdom. Vertellen is in
dit verband eigenlijk een wat misleidend
woord. Het gaat er meer om dat je zelf
kijkt, vragen stelt, zoekt, je fantasie ge
bruikt en even later weer kritisch naar
je eigen ideeën kijkt. En natuurlijk is het
ook belangrijk wat anderen van een be
paald (soort) object hebben gezegd, want
we hoeven het wiel gelukkig niet steeds
opnieuw uit te vinden. Onderzoek naar
de materiële cultuur van onze voorou
ders is zelfs een aparte tak van weten
schap geworden.
Een plank met gaatjes
Ik heb een eenvoudig voorwerp uitge
zocht. Er zit een verhaal aan vast over
een zoektocht van een aantal jaren te
rug. Een zoektocht die nodig was voor
het nieuwe museum. Het begon met een
paar objecten in het oude museum aan
het Jan Boonplein. Een daarvan was een
plank met gaatjes.
Die plank hing, met een soortgenoot,
229
