ACHTERAF BEKEKEN
Ter gelegenheid van het 300 jarig bestaan van de Schermer sprak
Prof. W. Schermerhorn Tz op 6 september 1933 de feestrede uit.
Een samenvatting van deze rede en enige letterlijke citaten volgen hieronder.
Het gaat met name om het deel waar Willem Schermerhorn zijn favoriete stokpaard
berijdt. Het karakter van de boerenstand en het belang van 'dit Hollandse boerenvolk
voor het behoud van ons vaderlands volkskarakter'. U ziet de discussie over onze
identiteit is niet van vandaag of gister. In verband met de leesbaarheid is de spelling
in citaten uit de rede aangepast.
Willem Schermerhorn 75 jaar geleden
Wat was het voorspellend vermogen
van de latere minister-president?
Zegt de rede iets over zijn latere po
litieke activiteiten?
Steeds een stuk uit zijn rede van 75 jaar
geleden, gevolgd door commentaar.
Een zelfstandige boerenstand heeft
zich ontwikkeld niet alleen, doch ver
kreeg een eigen bewustzijn en een eigen
plaats. De feestredenaar van vóór 50
jaar zou zeker te dezen aanzien nog
niet een zo duidelijk geluid hebben
kunnen laten horen, dan thans het ge
val is, terwijl voor 100 jaar ook in de
Schermeer het bestuur nog volledig in
handen was van de burgerij uit de ste
den. Dit feit is van het hoogste belang
en vraagt onze verdere aandacht. Hier
is iets aan de gang, dat voor ons volks
leven, van even grote betekenis kan
worden dan de manifestatie der zelf
standigheid van andere maatschappe
lijke groepen zoals de industriearbei
ders, e.d.'.
Nog een citaat: 'maar wel durf ik te
betogen, dat er genoeg zelfbewustheid,
genoeg kracht, genoeg karakter in het
Hollandse boerenvolk als geheel
schuilt om hun eigen levenssfeer in de
grond te bewaren, ook al wordt die
door de middelen der moderne tech
niek ook nog zo sterk gewijzigd en toe
gerust met die voordelen, die zij met de
stedeling gemeen hebben. De boe
renstand kan zijn volle zelfstandigheid
bewaren ook indien in het leven op het
platteland de resultaten van de moder
ne techniek aan het leven van de mens
ten goede komen. Maar daarbij zal
men er onder alle omstandigheden op
bedacht dienen te zijn, dat dit leven
zich naar zijn eigen aard nooit zo laat
afvijlen of verweken als dit in het
stadsleven mogelijk is'.
En nog .één; 'Het is de levensachter
grond, de sfeer waarin de boer ademt,
de bodem waarop hij groeit en bestaat,
de gehechtheid aan het eigen, al deze
onstoffelijk dingen met elkander, zij
zijn die onze boerenstand bepalen, die
aan deze groep een geest schenken die
in Rusland onoverwinnelijk blijkt te
zijn. Die geest kan in ons vaderland
voor de komende ontwikkeling der din
gen van het hoogste belang zijn.
Willem Schermerhorn roert een aantal
interessante punten aan. Duidelijk blijkt
uit de rede zijn boeren-achtergrond, bij
hem leidend tot een rotsvast geloof in de
'boerenstand'. Aan de ene kant spreekt
uit zijn rede optimisme: als ons volkska
rakter bepaald blijft/wordt door de boe
renstand, is het perspectief zeer rooskleu
rig. Maar aan de andere kant een groot
pessimisme. Uiteraard zeer beïnvloed
155
