ge boerderij
ieelte (rechts),
blz. 47
sbruikten de
kano's om de
nenslands te
bouwden ze
r zee handel
lden in zout,
poot gebied,
rd-Frankrijk
:eer levendig
bestaan. Hij
1 langs alle
tot Noord-
'ijk centrum
ïandel was
van de ge-
ïds mensen-
st voor die
set. Daaruit
van de klok-
de 5 dorpen
dat de wij-
•ootschermer
De wijzer-
de toren is
kanten. De
1 (oostelijke)
len. Doordat
konden de
Handelsroutes van de Friezen in de 7' en 8' eeuw met als centrum Dorestad.
Ontleend aan Dekkers e.a. 2006, blz. 89
boeren in de polder vroeger makkelijker
zien hoe laat het was.
Het gebruik uit een ver verleden dat
hier beschreven wordt, kan niet ouder
zijn dan de 14e eeuw. In die tijd kwam
namelijk de openbare tijdaanwijzing in
zwang. Het ging hier om 'de tijd van de
kooplieden', die het nodig hadden om
hun handel te kunnen drijven. Het ge
bruik in ons land was komen aanwaaien
vanuit Italië waar de stedelijke handel al
van oudere datum was. Voordien was er
op het platteland, net als in de prehisto
rie, geen besef van tijd anders dan die
welke zon en maan aangeven, evenals de
seizoenen.
In veel opzichten 'stond de tijd in de
middeleeuwen stil'. Eigenlijk was er
slechts een 'boerentijd': de tijd van het
weer en de seizoenen. Boeren hadden
slechts te maken met het 'heden' en de
kringloop van maan, zon en seizoenen en
waren zich nauwelijks bewust van
'verleden' en 'toekomst'.
Het tijdsbesef had echter nog andere
dimensies. Dat had betrekking op de
machten waar de boeren mee te maken
hadden.
Er was natuurlijk een 'kerkelijke' tijd.
Die volgde de jaarkalender van de heili
gen die vereerd werden, gaf de kerkelijke
feesten aan en herinnerde aan de beta
ling van de tienden (10% van de oogst in
geld of goederen) aan de kerkheer, bij
voorbeeld de Abt van Egmond. Men hoeft
maar te denken aan de namen van alle
stormvloeden in de 12e tot en met de 15e
eeuw. zoals de Julianavloed van 1164,
de Allerheiligenvloed van 1170 en de
Elizabethsvloed van 1421. Ze herinneren
allemaal aan heiligen die op die dagen
vereerd werden, zoals Sint Juliana, Al
lerheiligen en Sint Elizabeth. De invloed
van het geloof was dus doorslaggevend.
11
