Tante Alie en ome Jo waren haast dodelijk verrast en sprongen van de weeromstuit
samen door het geopende gat in de keukenvloer, waar ome Jo zo driest in sprong
dat hij z'n hoofd aan een balk verwondde. De gezamenlijke vlucht naar hun
ondergrondse verblijf verliep begrijpelijkerwijs niet zo goed gecoördineerd!
Toen in mei 1945 Nederland bevrijd was, durfden tante Alie en ome Jo nog niet
zo goed naar buiten te komen. Het beeld van de plotseling voorbij stuivende
landwachters zal hun ook nog wel parten hebben gespeeld. Aanvankelijk schuchter
en als pas ontwaakt uit een boze droom stonden ze bij het hekje aan de weg.
De geestdrift van de verheugd roepende en schreeuwende mensen op straat zal
hen er wel heel snel van overtuigd hebben dat ze nu werkelijk veilig waren.
Hoe en wanneer hun vanzelfsprekende emotionele ontlading tot uiting kwam, is
mij niet bekend, maar ik ga ervan uit dat dat niet bij één keer gebleven is en zich
niet tot één periode beperkt heeft. De vele sporen van angst en beklemming
zullen tot diep in hun ziel gedrongen zijn en daar onontkoombare verwoestingen
hebben aangericht. Hun leven lang zullen de herinneringen aan deze donkere
tijden wel hand in hand zijn gegaan met de ongetwijfeld ook vele betere momenten
in hun latere leven.
Hoe ouder ik word, hoe meer de dingen uit het verleden gaan spreken. Zo gaan
ook mijn grootouders - en niet te vergeten ome Gert, de broer van opa Deutekom
die vanaf het huwelijk van mijn opoe en opa deel uitgemaakt heeft van hun
gezin - steeds meer betekenis voor mij krijgen. Om vele redenen draag ik ze op
handen. Dat hun keuze om deze twee joodse mensen in een levensgevaarlijke tijd
gastvrijheid te bieden, daar zeker ook toe bijgedragen heeft, laat zich gemakkelijk
veronderstellen. Ik mag trots zijn op mijn opoe en opa Deutekom!
December jongstleden heb ik samen met Sylvain Matteman een bezoek aan het
huis Bovenweg 34 gebracht, waar wij tientallen jaren niet meer geweest zijn.
Op onze beurt werden wij daar gastvrij ontvangen door de familie Danenberg.
Veel was er nog hetzelfde en veel veranderd. Ondanks het laatste bleven er nog
genoeg herkenningspunten over die ons terugplaatsten in de tijd waarin de
slagschaduwen van de oorlog nog goed waarneembaar waren.
Piet van Exter
Harlingen, zomer 2013
