64
Deze schaatsen werden ook gebruikt voor de korte-baan wedstrijden. Met
de Hollandse krulschaatsen zouden nl. de grootste ongelukken gebeuren.
Een ander belangrijk voordeel van deze korte hals was, dat je bij het rij
den over bevroren rivieren of grote plassen lang niet zo n last had van
het hobbelige en ongelijke ijs. Met een beetje fantasie lijkt de hals op zo'n
Hollandse baanschaats dan ook wel op de boeg van een schip! Grappig is
te merken dat ieder dorp dat zichzelf respecteerde een eigen schaatsmerk
had. Zo kom je de namen tegen van Leerdamse, Haastrechtse, Waddinx-
veense of Oudkerkse sehaats, maar ook van de Akkrumse korthals, IJlster
schaats en Oudkerker (Fr.). Ieder dorp had vroeger zijn eigen smid, die in
het stille seizoen (de winter) een leuke bijverdienste had aan het maken
van schaatsen, is samenwerking met de timmerman en de zadelmaker, die
voor het tuigje zorgde.
Naast deze drie hoofdtypen bestaan er talloze variaties: zeer practische
zoals de koninginneschaats met de brede lederen banden en koperen voet
plaat. De sierlijke schaatsen zoals de zwaantjes schaatsen, waarvan de kop
en borst van de zwaan vaak verguld was. Ook slim bedachte schaatsen
waren de Duplex schaatsen waarop men zowel recht als rond kon rijden,
door eenvoudig de schenkel om te draaien. Ook bekend, maar wel minder
was de sneeuwschaats, om te "schaatsen"op de sneeuw. Zo zijn er nog veel
meer varianten. Ook in de ijzeren schaatsen zijn zeer veel verschillende
typen, vooral wat betreft de bevestigingen. Deze schaatsen komen veelal
uit het buitenland zoals Amerika, Engeland en Duitsland. In deze landen
werd gereden op kleine ijsbaantjes (The rink) en hadden dus weinig aan
Hollandse schaatsen, die voor hardrijden en tochten bestemd waren.
De stalen Noren waren er ook al heel vroeg. Het is, de naam zegt het al,
een Noorse uitvinding van voor 1900, maar is na de oorlog eigenlijk pas
algemeen geworden. U begrijpt dat het in dit bestek onmogelijk is om een
compleet overzicht te geven van het onderwerp "de schaats", maar de gro
te lijnen hebben wij hier vermeld. In het foto-materiaal hebben wij boven
dien opgenomen -uit de verzameling van Henk Wagenaar- de afbeeldingen
van enkele aanverwante zaken: de rolschaats en de ijsstok e.d.
Iedereen die over de historie van het schaatsen, of van de schaats meer wil
weten, lezen of er over wil praten, kan contact met mij opnemen.
HE. Wagenaar, Warmenhuizen
Aansluitend willen wij u niet onthouden de instructie die Henk en Lenie
Wagenaar schreven voor het juist beoefenen van de schoonrijkunst.:
