Na 1850 kwam petroleum in grote hoeveelheden beschikbaar en werd het
populair voor verwarming en verlichting, speciaal op het platteland en aan
boord van schepen. Later in de 19-de eeuw werden rijke olievelden aange
boord in Oost-Europa en Amerika en kwam de kachel-industrie daar goed
op gang. Men experimenteerde in laboratoria en wist tenslotte in een des-
tilleerproces de olie te splitsen in verschillende producten waarna men
de zaak professioneel ging aanpakken en er raffinaderijen kwamen. Shell,
Esso,Texaco etc. etc. en er ontstonden markten voor asfalt, teer, stookolie,
huisbrandolie, diese, olie, petroleum, benzine en kerosine.
De stookolie verloor snel terrein aan het gas, door de vondst van grote
gasvelden in het noorden van Nederland, o.a. bij Slochteren De kostprijs
was veel lager en het warmte-rendement was groter. Geen gesleep meer
met vaten olie, maar gewoon een simpele gasleiding. Schoon en eenvoudig
en goedkoop. Voor petrolie ging je meestal naar Arie Hoogland tegenover
het Pauwelaantje, of naar manke Dirk Ploeger, die met de petrolie-wagen
kwam. Die tapte het met een kraantje in je oliekan.
En dan Louw Rood van de Achterweg die ook later Butagas in flessen ver
kocht. Zo ook Jan Mes die in het Zuideinde woonde, aan de Benedenweg.
Gas.
Ca 1700 had men reeds door dat er bij de verhitting van steenkool ook een
gas vrij komt dat erg brandbaar is en men ging het gas winnen in speciale
fabrieken. In ca. 1900 werd stadsgas op grote schaal gewonnen door gasfa
brieken, die dat gas opsloegen in grote gashou
ders (zoals er ook een in Sint Pancras stond aan
de Bovenweg tegenover de plek waar bakkerij
Koning stond (voorheen Verkuyl), waarna men
via leidingen de huishoudens kon beleveren.
Dit zg. stadsgas vergde natuurlijk wel een con
tinu aanvoer van steenkool en gaf behoorlijke
problemen aan het milieu. Wij kregen ons gas
van de gasfabriek in Noord Scharwoude (Jacob
Kroonenburg was bestuurslid) en de beheer
ders van onze gashouder waren Jacob Miesen
en Jan Gutter. Die gashouder was nodig want
de gasdruk was hier erg laag en wanneer men
in de noordelijke dorpen veel gas gebruikte
dan kreeg men hier de piepers niet gaar!!
36
Pelgrim gaskachel type Bambino ca. 1999
