14. Warmte. (Over brandstoffen, kachels enz.)
Bij bezoeken aan talloze dorpsgenoten bleek dat velen beschikken over
een kachel. Niet gewoon een kachel -hoewel dat in deze tijd van c.v. etc. al
bijzonder is- maar vaak over een juweeltje dat vaak zeer oud is en tot op
heden nog regelmatig wordt gebruikt: voor verwarming - om op te koken
- voor de gezelligheid- dan wel een combinatie daarvan. Reden om wat die
per te duiken in het begrip warmte en wat daar allemaal bij boven water
kwam. De meeste foto's zijn in ons dorp gemaakt, een aantal zijn door het
Kachelmuseum ter beschikking gesteld.
De mens en het vuur.
Hoe het ooit is begonnen weten we niet. Misschien gebruikten de eerste
mensen eerst het vuur van vulkanen of de vlammen die ontstonden na
een bliksem-inslag. In elk geval begrepen de mensen al vroeg dat vuur van
belang was: om de warmte, voor het bereiden van spijzen, en het verjagen
van wilde beesten. Misschien dat na het louter uit verveling tegen elkaar
slaan van twee vuurstenen de vonk pas echt oversprong en men begreep
dat je ook zelf vuur kon maken. Droog gras was gemakkelijk te ontbranden
en het vuur gaande houden met wat droog hout was lang geleden al be
kend. De mens was hierdoor minder kwetsbaar en het werd mogelijk je te
vestigen op plaatsen waar de temperatuur lager was. De mens ging trekken
en verspreidde zich over alle delen van de wereld. Nu is het maken van
vuur met vuurstenen niet eenvoudig. Ik heb het wel eens gedaan want dat
leerde je vroeger nog bij de padvinderij. Ook met houtjes kun je vuur ma
ken, door die langdurig tegen elkaar te wrijven of met een brandglas. Maar
dat hadden de vroegere mensen nog niet. Als je eenmaal zelf vuur hebt
gemaakt dan weet je dat het een rotwerk is en dat je beter kan proberen
het vuur brandende te houden. Je had dus brandstof nodig. Liefst ook een
dakje boven het vuur want wanneer het ging regenen dan zat je met de
nog niet gebakken peren en moest je weer opnieuw beginnen.
Wellicht deed je dat eerst bij de ingang van een grot en op een ondergrond
van stenen of bv. leem. (Je had nl. al snel door dat je het beter niet in het
bos kon doen want dan ging alles in de hens en was je ook je brandhout
kwijt.) Het was al wel een aardig begin en je kreeg leuke complimenten
maar er ging veel warmte verloren en de rook trok de grot in en sloeg op
de keel. Afvoer bleek mogelijk door gaten in het dak en voor een slimme
jongen was het idee van een schoorsteen al snel geboren. Maar dat was wel
pas vele eeuwen later.
25
