26. De Verzetsstrijder Johannes C. Pompe 1901 - 1945
"Hij dacht niet aan zichzelf, maar aan de zijnen,
aan lijdende medemenschen en aan Nederlan
ders in onderdrukking en nood". Deze zin, te
lezen op het bidprentje van Jan Pompe, herin
nert aan de tragische wijze waarop de naamge
ver van de ziekte van Pompe de dood vond. Op
15 april 1945 werd Jan Pompe, een kleine twee
maanden eerder opgepakt wegens verzetsacti
viteiten, samen met 19 anderen gefusilleerd bij
St.Pancras als represaille voor het opblazen van
een spoorweg aldaar door het verzet. Johannes
(Jan) Cassianus Pompe wordt geboren op 9
september 1901 te Utrecht.
Hij is de jongere broer van Willem Pompe, de
later vermaarde jurist en hoogleraar strafrecht
wiens naam voortleeft in het Willem Pompe In
stituut in Utrecht en de Pompekliniek te Nijme
gen. Jan ziet meer toekomst in de geneeskunde. Na het gymnasium, waar
hij verslingert raakt aan Sophocles en Vondel, studeert hij medicijnen aan
de Rijksuniversiteit Utrecht. Aansluitend specialiseert hij zich in het Wil-
helmina gasthuis te Amsterdam in de pathologische anatomie. Hij verdiept
zich in de glucose-stofwisseling. In 1932 beschrijft hij in het artikel 'Óver
idiopatische hypertrophy van het hart' een geboren, erfelijke aandoening
die gekenmerkt wordt door een sterke vergroting van het hart. De oorzaak
daarvan, meldt hij in het proefschrift 'Cardiomegalia glycogenia' waarop
hij in 1936 in Amsterdam promoveert, is de ophoping van glycogeen (zet
meel) in het spierweefsel.
Op den duur leidt dit tot afbraak van de spieren.Tegenwoordig zijn er acht
vormen van deze ziekte bekend. Bij elke vorm ontbreekt een ander en
zym van de glucosestofwisseling. De zogeheten type II-vorm, waarbij het
enzym alfa-l,4-glucosidase ontbreekt, wordt nog steeds aangeduid als de
ziekte van Pompe. Na vier jaar gewerkt te hebben in het Canisiuszieken-
huis te Nijmegen, krijgt Pompe in juni 1939 een aanstelling als patholoog
anatoom aan het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis te Amsterdam. Een goede
twee maanden later wordt de algehele mobilisatie afgekondigd en Pompe
belandt als vestinghygiënist bij het hoofdkwartier van de Vesting Holland
Na de Nederlandse capitulatie in mei 1940 keert hij terug naar het Onze
Lieve Vrouwe Gasthuis.
103
