Zijn jeugd omschrijft hijzelf als een prachtige onbezorgde tijd, werkend bij
zijn vader, zes dagen in de week en zondags kreeg hij een rijksdaalder zak
geld om te verteren. Door de week kostte het niet veel meer dan een pakje
shag van tien cent, een pakje sigaretten Miss Blanch 12,1/2 cent.
Zondags snoepte hij mee uit de sigaren doos van zijn vaders. Kon ook niet
stuk, als je bedenkt dat voor honderd sigaren slechts 1,25 gulden moest
worden neer geteld, zoals laat noteren. Leuk, maar natuurlijk onmogelijk
om die bedragen te vergelijken met die van nu, met zijn euro.
Een rustig leventje zou je zo denken maar er stond zeker in de internatio
nale wereld enorm veel te gebeuren.Toen op 28 juni 1914 de Oostenrijkse
troonopvolger Franz-Ferdinand in de Bosnische hoofdstad Sarajevo werd
vermoord en Oostenrijk uiteindelijk Servië de oorlog verklaarde zei Duits
land onmiddellijk militaire steun toe. Rusland reageerde ook direct door
bondgenoot Servië te steunen. Daarna volgde een kettingreactie waar
bij Frankrijk en Engeland ook werden betrokken en een westelijk front
vormde tegenover de Duitsers. In 1917 werd zelf Amerika bij deze oorlog
betrokken. Miljoenen mensen waren in een periode van vier jaar gedood
door een stom incident in Sarajevo. Voor wat of wie, vroeg die jonge vent
in Sint-Pancras zich in alle ernst af, zijn deze mensen geofferd?
Winst, macht, het maskeren van binnenlandse problemen of domweg het
verdienen van geld door de wapenindustrie.
Een ding was zeker, zij die wonnen hadden altijd gelijk.
Het heeft hem beslist wantrouwend gemaakt tegenover de politiek..
Met alle smerigheid die ook in deze oorlog, schijnbaar gedekt door de
conventie van Geneve, gevoerd mag worden, werd op 11 november 1918
in een treinwagon te Compiëgne in Frankrijk, de wapenstilstand onderte
kend en had Duitsland de oorlog verloren.
En op deze historische datum, werd met het ondertekenen van een verdrag
eveneens onbewust het zaadje gezaaid om enkele decennia later te zorgen
voor de opkomst van het Duits nationaal socialisme.
Een verre van rustig wereldje dus, hoewel Nederland neutraal bleef.
Maar ook in Nederland stonden in die tijdsperiode veranderingen
voor de deur. Het socialisme kwam van de grond en er ontstond een
arbeidersbeweging als de S.D.A.P. Hoewel het rode gevaar zoals dat door
de gevestigde orde werd gezien, kwam deze beweging in het dorp niet al
te groots tot ontplooiing.
78
