Wel werd later nog gesproken over de 5% beloning die de directeur kreeg bij een
uitbreiding van de fabriek. Ook daarover liepen de meningen ver uiteen, vandaar dat
de Commissaris van de Koningin aanbood hierin te bemiddelen, maar dan moesten
alle betrokken partijen van tevoren wel beloven dat ze zouden instemmen met de
eindconclusie van de Commissaris.
Ik meen dat dit uiteindelijk tot gevolg had dat de 5% regeling voor de directeur werd
ingetrokken.
Naar verdere notulen heb ik naarstig gezocht, maar deze leken van de aardbodem te
zijn verdwenen. Dat er 'gascorruptie' plaats vond, weten we. Of dit hier ook
metterdaad is gebeurd blijft daarom een open vraag. Vermoedelijk niet want in een
jubileumboekje van de gasfabriek wordt verteld dat directeur Smit op 1 augustus
1949 afscheid nam in een vergadering van bestuur en personeel. Hij deed dit dus na
een ambtsperiode van precies 40 jaar en hieruit blijkt tevens dat hij de gascorruptie
zonder kleerscheuren overleefde.
In de crisistijd had ook de gasfabriek met ernstige tegenwind te kampen. Het ging
slecht met de tuinders en met andere bedrijven, hetgeen zijn weerslag had op dit
nuts-bedrijf.
Per 1 januari 1938, werd op aandrang van het P.E.N. te Bloemendaal het elektriciteit
gedeelte verkocht en hierdoor kreeg de fabriek te maken met een concurrent op het
kookgebied.
Gedurende de oorlog van 1940 tot 1945 ging de gasafgifte, niettegenstaande alle
distributiemaatregelen, met sprongen omhoog. Naarmate de oorlog vorderde, werd
de toestand moeilijker. Materialen om de machines goed te onderhouden waren
steeds moeilijker verkrijgbaar en tenslotte helemaal niet meer. De hoeveelheid
aangevoerde steenkool verminderde gestaag, de kwaliteit van de kolen werd steeds
slechter en met de spoorwegstaking in 1944 stopte de toevoer helemaal.
Aanvankelijk moest de fabriek de gasdruk tijdens een klein gedeelte van de dag
verminderen, de gasloze perioden werden steeds groter totdat in 1944 de consument
nog slechts 1 uur per dag voldoende druk had om te koken. Op 1 I december 1944
was alle steenkool vergast en moest de mensheid het zonder het gas stellen.
St. Pancras had daarvan een voorproefje gehad in 1941. Toen had een bominslag de
gasbuis in de Twuyverweg vernield en was men hier een dag verstoken van gas.
95
