abnormale oorlogstoestanden, de burgemeester vergist zich. De stijging is reeds veel
eerder begonnen, in de tijd toen de toestand nog als vanouds was.
En dat het publiek straks een stap terug zal doen en weer op petroleumstellen gaat
koken, dat gelooft toch geen weldenkend mens".
Toen de oren van de heren op deze wijze werden gewassen, ontstaken de mannen in
woede: "Wat verbeeldde de directeur zich wel. In de vorige vergadering hadden ze
lang en breed met elkaar gesproken over het voor en tegen van een fabrieksuit-
breiding en hadden deze afgestemd. Ze konden niet begrijpen dat de directeur zijn
tijd niet beter ging gebruiken en zich ophield met dit gezeur. Ze hadden hem niet
gevraagd om dit opnieuw ter tafel te brengen. En dat de directeur zich verstoutte
zich te mengen in de zaken van een gemeentebestuur was helemaal onvergeeflijk".
Driejaar later kwam de door de directeur gewenste uitbreiding tot stand.
Eerst klant - daarna eigenaar!
Hoewel ze slecht te spreken waren over de kwaliteit van het gas waren B. en W. van
St. Paneras toch van mening dat hun positie bij de gasfabriek moest worden
gewijzigd. De fabriek was weliswaar door de vier Langedijker gemeenten gesticht,
maar in St. Paneras woonden tenminste evenveel afnemers als in iedere
Langedijker gemeente.
In 1912, het laatste jaar dat alleen de Langedijker gemeenten klant waren van de
fabriek, werd er ca. 480.000 m3 afgenomen, in 1913 toen St. Paneras ook meedeed,
was dit ca. 600.000 m3!
Daarom gaf het gemeentebestuur van St. Paneras te kennen dat het mee wilde doen
aan de Gemeenschappelijke Regeling.
Dit betekende dat Paneras in 1917 aandeelhouder van de fabriek werd, een zeker
kapitaal moest storten en voortaan ook meedeelde in de door de gasfabriek ge
maakte winst.
Het betekende tevens dat burgemeester Jb. Kroonenburg lid werd van het gas-
bestuur en van de grotere gascommissie en dat de wethouders Jan van Kampen en
Maarten Duif eveneens lid werden van deze laatste club.
In 1918 deelde St. Paneras voor het eerst in de winst mee. Iedere gemeente kreeg
toen 900,—.
69
