In de gemeente Sint-Pancras (van Twuyverweg tot Boeterslaan/Steenenlaan)
woonden toen 600 mensen.
De school had 87 leerlingen (49 jongens en 38 meisjes), van wie een aantal uit het
Zuideinde (gemeente Koedijk) afkomstig was..
De avondschool werd bezocht door 20 - 25 leerlingen. Dit waren kinderen, die
reeds van school af waren en gedurende de winter hun schoolse kennis wat konden
bij spijkeren.
In maart 1861 werd de heer L.v.d. Vijzel hier benoemd als hoofd van de school.
Het onderwijs was gratis.
In 1866 was hier reeds 50 bunder land in gebruik voor de warmoezerij.
De prijzen, die gemaakt werd voor de producten, nodigden anderen uit ook over te
gaan op de groenteteelt.
Wanneer de zomer lang en droog was en er dientengevolge een gedeelte van de
oogst mislukte, dan konden door de ontstane schaarste, de groenteprijzen enorm
op-lopen zoals dat in 1868 gebeurde, toen een slechte teelt door de hoge prijzen
meer dan goed werd gemaakt.
Men wist te vertellen datje van één bunder kool 15.000 stuks kon snijden en één
bunder wortelen leverde 14.000 bos op.
Ook wist men dat de opbrengst van een bunder tarwe ongeveer 180,— bedroeg,
van rogge was dit 154,—; van gerst 162,—; van haver 180,- -; van aardappe
len 135,— en kool spande de kroon met 250,—.
De warmoezeniers maakten in die periode goede jaren. Geen wonder dat steeds
meer de stap waagden. Ook waagde men nog iets anders: in 1870 werden hier voor
het eerst bloembollen geteeld.
En, het kon haast niet anders, het land werd steeds duurder en ook de landhuren
liepen steeds meer op.
De welvaart groeide. Dat was o.a. te merken aan de voedingsgewoonten van de
burgerij. Omstreeks 1870 werd in Nederland meer brood, meer boter, meer kaas en
vlees gegeten dan ooit tevoren.
Daarnaast exporteerden de Nederlanders veel boter, vooral Engeland was een
goede klant. Maar Duitsland, dat in die tijd steeds meer fabrieken kreeg, was even
eens een flinke boterafnemer.
In die tijd kwamen enkele donkere boter - wolkjes aan de lucht. In Oss werden
twee kleine fabriekjes gebouwd, in beide maakte men kunstboter, ook wel marga-
45