Als men het nationaal-socialistische principe even los kan en wil zien van het
nazisme dat zich ernaast ontwikkelde en het verving, moet worden vasigesteld
dat ook elders deze van huis uit sociaal-economische gedachte werd gepro
pageerd. De vooroorlogse Nederlandse kreet Koopt Nederlandse waar, dan
helpen wij elkaardoor de VNF (Vereniging Nederlands Fabrikaat) georacht,
ging ervan uit. Evenals het na de oorlog door de Franse communisten
gewenste Produisons frangais, achetons frangais (Frans produceren Frans
kopen).
Deze opstelling heeft in Duitsland tot gevolg, dat naarstig wordt gezoem naar
vervangingsmiddelen voor tot dan toe geïmporteerde producten. En zo
ontwikkelt het Duitse vernuft de Frsafz-producten, voor bijvoorbeeld rubber
en benzine, in hoofdzaak uit steenkool gewonnen. De Duitse motoren van de
Blitzkrieg draaien, tot de Roemeense olie beschikbaar komt, voor een goed
deel op synthetische benzine en olie. De Amerikanen zijn voor de ooriog tot
concessies bereid om in deze kennis mee te delen.
Ondanks zijn dreigende onthullingen in Hitiers Meir Kampf - waarin al zijn
plannen al sinds 1933 onomwonden staan beschreven! - vindt hij in de hele
wereld aanhangers. Het Amerikaanse tijdschrift Time roept hem in '38 uit tot
'de man van het jaar'. Ondanks het feit dat hij bij de Olympische Speler in '36
geweigerd had de bij het hardlopen winnende neger 'Jesse' Owens de hand te
drukken. De film over die Spelen: Triumf des Willensdoor Leni Riefenstahl
gemaakt, werd in Hollywood verklaard tot een van de beste tien films ooit
gemaakt. Haar film over de bijeenkomst van de nazi-partij in Neurenberg in
'34 gaat nog steeds door voor een universeel meesterwerk, waarin brna alle
later door iedereen gebruikte film-opnametechnieken door haar verden
uitgevonden.
Zelfs velen in de door de Duitsers overwonnen en bezette landen kunnen zich
niet verweren tegen de magische uitstraling die er van deze, dan nog onover
winnelijke, machine uitgaat. Ten onrechte, en jammergenoeg.
De bevolking, en vooral de voor alles wat nieuw is ontvankelijke jeugd (en is
eigenlijk niet alles nieuw voor ze), was aangewezen op wat de Duitsers te
bieden hadden aan cultuur en ontspanning.
Zoals de later jeugd opgroeide met de Beatles of de Rolling Stones, zo
groeiden wij op met de dansmuziek van de Ramblers, Klaas van Beek. Frans
Wouters en Boyd Bachman, de zangers Jan de Vries en Eddy Christiani, om
er maar een paar te noemen. Allen Nederlanders die niet noodzakelijk
overtuigd collaborateur waren, maar wel lid moesten zijn van de Kultuur
kamer en daarvoor een verklaring hadden moeten tekenen om zich loyaal
tegenover de bezetter en zijn maatregelen, dus inzonder ook de anti-joodse,
te gedragen. Daarnaast waren o.a. Duitse sterren als Zarah Leander,
Christine Söderbaum, Johan Heesters en Hans Albers, ondanks alles,
populair. Lang niet alle films waren doordrenkt met propaganda, musicals als
-209-