-41-
senfabrieken. Hoofdzakelijk slabonen en kool.
Ook had hij een fabriek voor het maken van slabonenplukmachines en
kool snijmachinesSlabonen of spercibonen plukken met een machine, de
techniek staat voor niets. Ik heb het gezien en het ging prima en
Gerrit is er rijk mee geworden.
In 1937 werd Jaap geboren en ons gezin was comnleet.
Toen was de moeilijkste tijd voorbij, de handel begon zich wat te her
stellen. Er werd nog wel groente vernietigd, ook was er nog veel
werkloosheid, maar door de steuntoeslagdie van hogerhand werd ver
strekt kwam er toch iets meer koopkracht.
Duitsland werd opgescheept met een Nationaal Socialistisch regiem.
Door de zware oorlogsschulden van 1914-1918 was Duitsland lamgeslagen.
De Duitse Mark was waardeloos. Bij een kistje sigaren kreeg je een
biljet van 100.000 mark cadeau. Dan merk je wat geld en inflatie be
tekent
De gulden was keihard en met goud bedekt. De mark een vodje papier.
Maar zowel de Nederlandse als de Duitse bevolking had geen koopkracht.
Hitier gaf de Joden de schuld van de slechte toestanden en beloofde
de mensen een machtig Germaans rijk. Zij als Duitsers van een zuiver
Germaans ras waren uitverkoren als het Herrenvolk.
Anderen hadden hen beknot en hadden ervoor gezorgd dat ze te kort
Lebensraum hadden. Het was allemaal massa-suggestie, maar de tijd was
er rijp voor en de domme massa is dan gemakkelijk te bespelen en kan zo
worden tot een gevaarlijk instrument.
Maar laat ik niet op de zaken vooruitlopen. Hier ging het schijnbaar
iets beter. Met subsidie en bonnen (waarmee o.a. goedkoop vlees kon
worden gekocht) werd de'grootste armoede opgevangen, maar hiermee kon
geen crisis worden bestreden. Wij konden leven, en daar was alles mee
gezegd.
Met hard werken kon ik de rente opbrengen. Moeder maakte zelf kleding,
verstelde die, stopte kousen en keerde elk dubbeltje om: dat is het
voordeel als je uit een gezin komt waar men van weelde geen weet had
We bespraken alles samen. Wat we konden uitgeven voor het gezin en
voor het bedrijf. Een extraatje voor St.Nicolaas of een verjaardag
was er altijd wel uit te peuren. Dat alles maakte dat je een hechte
samenleving had.
Zo wisten we het te redden en ik bleef zelfstandig door de hulp van
mijn vrouw.
Er waren ook andere gezinnen. Ze stonden in het krijt bij bakker, sla
ger of kruidenier. Zo ook Aaltje. Slager Jan le Clerk had haar al een
tijdje geborgd, maar dat kon zo niet doorgaan. Jan zei tegen haar:
"Nou moet je eens goed luisteren Aaltje. Dit kan zo niet langer.