bij elektriciteit geboden!
Haan en hond:
Historische gevelstenen op oude transformatorhuisjes
merkt. De druk op de gemeente nam toe en in 1918 besloot de
gemeenteraad om toestemming te geven voor de aanleg van een
elektriciteitsnet.
Publiek vraagt opheldering
Bij de uitrol van het netwerk behoorden ook lokale transforma-
torhuisjes. Hierin wordt de hoge spanning van de hoofdkabel
omgezet in een lager voltage om de elektriciteit geschikt te
maken voor de afnemers. In de periode tussen de wereldoorlo
gen werd een flink aantal van dit soort objecten gebouwd. Het
waren doorgaans keurig gemetseld huisjes met een pannendak.
Bij de toegangsdeuren waren opvallende waarschuwingsborden
aangebracht met termen als ‘levensgevaarlijk hoogspanning’.
Het moest duidelijk zijn dat het betreden van zo’n huisje voor
onbevoegden niet alleen verboden, maar ook zeer risicovol was.
Vaak werden ook twee gevelstenen aangebracht. Eén met de
afbeelding van een haan en de andere met een hond (een bull
dog). Op de meeste overgebleven huisjes zijn deze nog steeds
Dagelijks leven zonder elektriciteit is nu niet meer voor te
stellen, toch was Schagen vrij laat met het aanleggen van een
elektriciteitsnet. De reden was dat de gemeente participeerde
in de plaatselijke gasfabriek aan de Oosterstraat (inmiddels ge
sloopt) en deze de bron was van de straatverlichting in Schagen.
Met stroom als nieuwe energiebron zou het gemeentebestuur
zichzelf in de vingers snijden en men hield de boot enige tijd af.
Het succes van elektriciteit elders in de provincie en de daaraan
verbonden voordelen voor de bevolking bleven niet onopge-
n nieuwe transformatorhuisjes zijn ze niet meer te
vinden, maar op oude exemplaren van bijna een
eeuw oud zijn gevelstenen aangebracht met een haan
en een hond. Dick Wit uit Schagen kreeg bij zijn pen
sionering in 1995 bij het Provinciaal Elektriciteits
bedrijf Noord-Holland (tegenwoordig de bedrijven
Vattenfall en Liander) twee van deze tegeltjes cadeau.
In eerste instantie kende hij de historische betekenis
niet, maar het antwoord kwam recent boven water.
De haan: 'mij is dit huis ter bewaking toevertrouwd'.
De hond: 'mij is dit huis ter verdediging toevertrouwd'.
6
waakzaamheid
