Uit de schatkamer van Vreeburg
Wat is het?
Maar de lezer die een zeis in zijn schuur heeft staan, die zal het
voorwerp wel herkennen. Want daar is de haarhamer voor
bedoeld, voor het scherp maken van een zeis. Hoe, wat, waar,
daarover vermeldt de boekhouding van Vreeburg niet veel. Het
voorwerp wordt nuchter beschreven als: 'Object 4555/4556:
haarhamer met houten steel, met haarspit met dwarsbalk'.
Wikipedia
Dus vallen we terug op Wikipedia, en dan wordt alles duidelijk.
Zoals het touwtje op de foto al suggereert horen hamer en
haarspit bij elkaar. Het haarspit fungeert als aambeeld, waarop
een zeis met de haarhamer kan worden scherp gehamerd. Op
YouTube staan diverse filmpjes waarop de haarhamer wordt
gedemonstreerd. Het haarspit wordt met de punt in de grond
gestoken, de zeis wordt op de bovenkant gelegd, en met een
flinke dosis geduld hamer je net zo lang op je zeis totdat hij weer
scherp is. Een onmisbaar gereedschap, waarop je (zoals bij dit
exemplaar), uiteraard je initialen vermeldt, om het te herkennen
tussen al die andere haarhamers in de wereld.
Je kunt met een haarhamer trouwens ook een 'zicht' behande
len. Een 'zicht' of 'pik' is een landbouwwerktuig voor het maai
en van graan dat het midden houdt tussen een zeis en een sik
kel. Een zicht en een sikkel worden met één hand gehanteerd,
een zeis met twee handen.
Haren is slijpen
Met een haarhamer scherp je dus een zeis, en dat maakt ook
duidelijk dat het woord 'haren' in dit verband niks met een kap
sel te maken heeft, maar staat voor het slijpen ofscherpen van
een zeis, ofvan een ander voorwerp om te maaien.
Maar helaas, ook de haarhamer valt ten prooi aan de vooruit
gang. Op internet is al voor 35,95 Euro een apparaat te krijgen
dat belooft uw zeis in no time te haren, zonder haarspit en
zonder haarhamer.
De haarhamer wordt daardoor wellicht geschiedenis.
Goed dat er in Vreeburg nog eentje zien is!
Is we onze lezers op de man (of de vrouw) af
zouden vragen waar dit voorwerp voor dient, dan
zouden vele vraagtekens ons deel zijn. Zelfs als we
onthullen dat het werktuig 'haarhamer' heet zullen er
weinig bellen gaan rinkelen. Want een haarhamer, wat
is dat? Hoort zo’n ding wellicht thuis in een kapsalon?
En bestaat er ook een zijnhamer?
De haarhamer
Martin van der Jagt
23
Boerderij-en rijtuigmuseum Vreeburg Loet 14 1741 BP Schagen
0224 21 69 06 info@museumvreeburg.nl
