nationale
Landbouwtentoonstelling 1920
Er waren veel plaatsen geïnteresseerd om dit jaarlijkse evene
ment vorm te geven, maar er waren natuurlijk wel randvoor
waarden aan verbonden. Vooral een goede infrastructuur was
belangrijk, omdat de bezoekers van heinde en verre kwamen
met veelal openbaar vervoer. De eerste edities vonden plaats in
grote plaatsen als Delft en Haarlem, maar ook Schagen toonde
In september 2020 is het precies 100-jaar geleden. Geniet van
de beelden, met dank aan de familie De Veer, waarvan vader Jan
als bestuurslid en zoon Jan als secretaris functioneerden in het
hoofdcomité van de organisatie. De beide mannen runden op
dat moment een veeteeltbedrijf op Grotewal.
Auteurs van de Kakelepost kunnen erover meepraten.
Over een historisch onderwerp bestaan meestal wel
schriftelijke bronnen, maar met bijbehorend beeld
materiaal is het vaak lastig. De Kakelepost kreeg nu
een buitenkansje. Familie De Veer gaf een fotoboek
en het programmaboek in bruikleen over de Land
bouwtentoonstelling 1920 in Schagen. Dit was een
grote happening, waar ook Koningin Wilhelmina een
kijkje kwam nemen.
Ongekende innovaties 1914-1918
Hoewel de HMvL al vele tentoonstellingen sinds 1847 had
neergezet, kwam de editie 1920 in Schagen op een bijzonder
technologisch moment. In de 19e eeuw had de stoommachine
haar intrede gedaan. Ook de landbouw paste stoomkracht toe
in haar mechanisatie, maar het bleefvaak beperkt tot apparaten
om bijvoorbeeld de oogst te verwerken op het bedrijfsterrein.
Stoommachines waren groot en zwaar, in modderige akkers of
natte weilanden waren ze lastig inzetbaar. Ook de kosten van
een stoommachine en de kennis om zo’n gevaarte te bedienen
vormden een enorme drempel voor verspreiding onder boe
renbedrijven. De vele kleinschalige familiebedrijven konden het
eenvoudigweg niet opbrengen.
belangstelling voor de organisatie. Enkele malen greep men mis,
maar in 1881 viel Schagen de eer te beurt, mede door het be
schikken over een treinstation. Zo zette de Hollandsche Ijzeren
Spoorweg Maatschappij (voorloper van NS) extra treinen in om
de bezoekers te vervoeren. Ondanks scepsis vooraf, ‘Schagen
zou te klein zijn’, werd in 1881 een succesvolle editie in de Mag-
nusveste neergezet. Het zal ongetwijfeld bijgedragen hebben om
voor latere edities opnieuw in beeld te komen. Zo ook in 1920.
Zo bleefhet paard, ook begin 20e eeuw, de voornaamste ‘tractor’
in de landbouw, maar de Eerste Wereldoorlog zette een kente
ring in gang. Niet dat de Nederlandse agrariërs veel met de oor
logsindustrie te maken hadden, maar het krijgsgewoel in Europa
joeg enorme technologische innovaties aan. Als de oorlog in
1914 uitbreekt zijn er bijvoorbeeld nog geen tanks. Vliegtuigen
zijn er sporadisch en de lichte kistjes worden in eerste instantie
alleen gebruikt voor verkenning. Het vliegtuig maakt echter in
De Hollandsche Maatschappij van Landbouw (HMvL) was
een in 1847 opgerichte organisatie van agrariërs in Noord- en
Zuid-Holland. Zij stelde zich ten doel de positie van veehouders
en landbouwers te verbeteren door collectieve belangenbehar
tiging. De HMvL had circa 75 lokale afdelingen, waaronder
één in Schagen (opgericht in 1870). Jaarlijks werd een afdeling
geselecteerd om de landbouwtentoonstelling te organiseren.
4
In de Landbouwstraat verrees een grote ereboog voor de ontvangst
van de koningin. Ook op de Laan stond een grote ereboog.
De speciaal voor de tentoonstelling gebouwde
hoofdpoort tot het terrein.
publiekstrekker
