Toch komt de NSB in eerste instantie bestuurlijk nauwelijks
aan bod. Het handhaven van het lokale Nederlandse bestuur
en de burgemeesters stelt de NSB teleur. Partijleider Anton
Mussert hoopte dat de rijkscommissaris diverse bevoegdhe
den en posities zou geven aan zijn leden, maar de partij moest
van lokale militaire projecten ofhet deporteren van mensen
naar werkplaatsen in Duitsland, brengen veel burgemeesters
bestuurders beschikt. Met de methode van de ‘fluwelen hand
schoen’ probeert Seyss-Inquart zijn doelen te bereiken. Diverse
maatregelen worden uitgesteld of in afgezwakte vorm ingevoerd.
De bevolkingsgroep die wel snel met voelbare maatregelen te
maken krijgt zijn de Joden. Als in Amsterdam in februari 1941
de, door communisten opgezette, Februaristaking uitbreekt (als
protest tegen de Jodenvervolging), beseft de rijkscommissaris
dat de tijd van gematigde maatregelen voorbij is.
van zaken in de gemeente. Er zijn zelfs enkele douceurtjes voor
de bevolking, zoals de invoering van de Kinderbijslagwet op
1 januari 1941. Deze periodieke uitkering voor gezinnen met
kinderen bestaat nog altijd. De burgervaders proberen, door op
hun post te blijven, het zo goed mogelijk te doen voor hun be
v
van
Burgemeester Cornelissen stapt op
In de loop van 1941 worden steeds meer onsympathieke
maatregelen van kracht. Met name het moeten meewerken aan
het openbaar bestuur toe. In 1942 stappen veel burgemeesters
op ofworden hiertoe gedwongen. Dit gebeurt ook in Schagen.
Jan Cornelissen past in de zomer van 1942 voor zijn taak als
burgervader en stapt ‘vrijwillig’ op. Gezien de militaire positie
van Schagen (hoofdkwartier van de regionale Duitse verdedi
ging) is het gewenst dat er een nieuwe burgemeester komt die
het nationaalsocialisme aanhangt.
Schagen stemt niet op NSB
Was Schagen een NSB-gemeente? Allerminst. Bij de Tweede
Kamerverkiezing van 1937 telde Schagen 2.362 kiesgerechtig
den. Hiervan stemden 88 mensen op de CPN (communisten)
en 86 op de NSB. Extreem links en extreem rechts kregen in
Schagen elk slechts 4% van de stemmen. Dat zijn binnen de
politieke verhoudingen van het gemeentebestuur te verwaarlo
zen percentages. De Nationaal Socialistische Beweging (NSB)
was na 1935 al op zijn politieke retour. In eerste instantie leek
het nationaalsocialisme een aantrekkelijk alternatiefin de
crisistijd, maar in de loop van de jaren dertig laat Duitsland haar de Jodenvervolging, het inzetten van burgers bij het realiseren
ware gezicht zien en de aanhang van de NSB halveert hierdoor.
Ook het ledenaantal blijft dalen, totdat het land capituleert in
mei 1940. Veel Nederlanders verwachten dat het nieuwe Duitse in gewetensnood. Dit willen ze niet op hun conto schrijven.
bestuur wel eens banen te vergeven heeft, waarbij nationaalsoci- Naarmate het Duitsland slechter vergaat aan de fronten en het
alisten natuurlijk voorrang gaan krijgen. Eind mei explodeert het de oorlogsinspanningen moet intensiveren, neemt de druk op
ledenaantal van de NSB. De echte’ nationaalsocialisten zien het
met lede ogen aan. Ze ervaren deze nieuwe aanwas als profiteurs
en leden die dan in het stamboek worden ingeschreven krijgen
van partijgenoten de negatieve bijnaam ‘Meikevers’.
genoegen nemen met lage posten. Seysss-Inquart hoopte de
bevolking te winnen voor het nationaalsocialisme en de Ne
derlandse economie zo onbeschadigd mogelijk over te nemen.
Hij voelt goed aan dat de NSB veel te weinig draagvlak heeft in
■olking. Dat gold ook voor Jan Cornelissen, die al burgemeester de samenleving en onder de leden maar over weinig capabele
Schagen was sinds 1916.
Zo komt Titus Herman Buitenhuis in beeld. Hij was een vroege
nationaalsocialist, die al in 1933 lid werd van de NSB (deze
5
Jan Cornelissen was al burgemeester van Schagen
sinds 1916. In 1942 stapte hij op vanwege onvrede
met de Duitse beleidsmaatregelen. Foto: Niestadt-
collectie, Zijper Museum, Schagerbrug.
Titus Buitenhuis werd al in 1933
lid van de NSB. Foto: Fotodienst
der NSB.
Burgemeester Buitenhuis op het
bordes van het gemeentehuis
aan de Markt. Buitenhuis is de
tweede man van links. Fotograaf
onbekend.
